Ο σοσιαλιστής και σπουδαίος κοινωνικός αγωνιστής Σταύρος Καλλέργης από το Χουμέρι Μυλοποτάμου

Στις αρχές του 19^ου αιώνα μια εκρηκτική φυσιογνωμία, ένα φαινόμενο κοινωνικού αγωνιστή, γεννήθηκε στο χώρο του σοσιαλισμού στην Ελλάδα και ήταν Κρητικός.

Ο Σταύρος Καλλέργης, για τον οποίο ο λόγος, ήταν ένας πραγματικός αγωνιστής και πρωτοπόρος του σοσιαλισμού. Ένας σοσιαλιστής με όλη τη σημασία της λέξης κι όχι σαν εκείνους που επικαλούνται αυτό το χαρακτηρισμό αλλά λειτουργούν με όρους καπιταλισμού.

Ήταν εκείνος που ίδρυσε τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος οργανωμένος πυρήνας της σοσιαλιστικής κίνησης στην Ελλάδα. Ήταν ο άνθρωπος που οργάνωσε την πρώτη στην χώρα μας μαζικότερη εργατική πρωτομαγιά, το 1893, κι έγινε το σύμβολο της εργατικής τάξης για το σοσιαλισμό.

Γεννήθηκε το 1865 στο Χουμέρι Μυλοποτάμου. Γόνος της παλιάς οικογένειας των Καλλέργηδων, δευτερότοκος γιος του οπλαρχηγού Γεωργίου Καλλέργη, ενός τσιφλικά της περιοχής του Μυλοποτάμου που διοικούσε τη δική του στρατιωτική μονάδα.

Η οικογένεια του, λόγω του αγώνα που έκανε ο πατέρας του ενάντια στους Τούρκους, αναγκάστηκε κάποια στιγμή να μετακομίσει στην Αθήνα. Εκεί τελείωσε ο Σταύρος το γυμνάσιο και γράφτηκε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου. Ως φοιτητής μπολιάστηκε για τα καλά με την ιδεολογία του σοσιαλισμού.

Ενώ ήταν μόλις δυο χρόνια στο Πολυτεχνείο οργάνωσε την πρώτη μεγάλη διαδήλωση φοιτητών έξω από το ανάκτορο ζητώντας δωρεάν παιδεία και ισότητα.

Ο βασιλιάς Γεώργιος κάλεσε θυμωμένος τον πατέρα του Σταύρου να καμαρώσει τον επαναστάτη γιό του με την τιμωρία του, στην συνέχεια, να είναι περιορισμός στο σπίτι για μέρες.

Αργότερα ο καπετάν Γεώργιος Καλλέργης πήρε την οικογένεια του και επέστρεψε στην Κρήτη αφήνοντας τον Σταύρο στην Αθήνα μεταβιβάζοντας του τη σύνταξη του αλλά και καθιστώντας τον νομέα της περιουσίας του.

Ο Σταύρος είχε πια και την οικονομική άνεση να συνεχίσει τους αγώνες του. Γνώστης των Διεθνών εξελίξεων προχώρησε την 1^η Μαΐου 1890 στην ίδρυση του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου στην Αθήνα. Ένα μήνα μετά εξέδωσε την δική του εφημερίδα με τίτλο «ΣΟΣΙΑΣΛΙΣΤΗΣ».

Παράλληλα ο Σταύρος Καλλέργης εξήγγειλε ένα επαναστατικό για την εποχή του σοσιαλιστικό πρόγραμμα με το Σύλλογο να εξελίσσεται στο πρώτο σοσιαλιστικό κόμμα στην Ελλάδα που πρέσβευε, μεταξύ άλλων, κατάργηση της ιδιοκτησίας, δωρεάν παιδεία, περίθαλψη, απόλυτη ελευθερία λόγου και συνείδησης.

Στους στόχους του κινήματος του η καθιέρωση της Κυριακής ως αργίας, 8ωρη εργασία, σύνταξη στα 50 έτη, κατάργηση της θανατικής ποινής κ.α.

Ο Σταύρος Καλλέργης πίστευε βαθιά μέσα του στον καλό αγώνα για το σοσιαλισμό και έγραψε πολλά άρθρα για να στηρίξει την ιδεολογία του.

Στο θέμα του εορτασμού της Εργατικής Πρωτομαγιάς έδωσε εξ αρχής μεγάλη σημασία. Στις 2 Μαΐου 1893 με το Σοσιαλιστικό Σύλλογο οργάνωσε στην Αθήνα την πρώτη επίσημη γιορτή για την εργατική πρωτομαγιά στο Στάδιο. Εκεί με βροντερή φωνή μίλησε για το παγκόσμιο σοσιαλιστικό κίνημα και διάβασε το ψήφισμα της συγκέντρωσης με βασικά αιτήματα την κυριακάτικη αργία, το 8ωρο και τις συντάξεις.

Το ψήφισμα της συγκέντρωσης, με 2000 υπογραφές, παραδόθηκε στον Πρόεδρο της Βουλής ο οποίος όμως αρνήθηκε να το διαβάσει στο Σώμα. Ο Σταύρος Καλλέργης από το θεωρείο της Βουλής, δεν έχασε χρόνο, σηκώθηκε όρθιος και με δυνατή φωνή το διάβασε εκείνος στους βουλευτές προκαλώντας έτσι ένα πρωτοφανές στα κοινοβουλευτικά χρονικά επεισόδιο.

Γι αυτή του την πράξη φυλακίστηκε και κακοποιήθηκε όμως το γεγονός λειτούργησε θετικά για το σοσιαλιστικό κίνημα που ενώ μέχρι τότε ήταν διασπασμένο στα τρία αποφάσισε να γιορτάσει το 1894 ενωμένο την εργατική πρωτομαγιά.

Ο εορτασμός αυτός σημείωσε τεράστια επιτυχία καθώς συγκέντρωσε 6.000 άτομα σε μια πόλη που δεν ξεπερνούσε τότε τους 150.000 κατοίκους.

Το 1905 ο Σταύρος Καλλέργης επέστρεψε στην Κρήτη και εντάχθηκε στο κίνημα του κρητικού λαού που πάλευε για την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωση της με την Ελλάδα. Γνωρίστηκε και συνεργάστηκε με πολλούς και μεταξύ αυτών και με τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Παντρεύτηκε το 1908, σε ηλικία 43 ετών, τη Μαρία Σπ. Γικουμάκη. Μαζί απόκτησαν 8 παιδιά, έξι αγόρια και 2 κορίτσια (το ένα πέθανε δυστυχώς νωρίς). Σε όλα έδωσε αρχαιοελληνικά ονόματα. Μεταξύ αυτών και ο γνωστός ηθοποιός Λυκούργος Καλλέργης.

Για βιοπορισμό ο Σταύρος Καλλέργης ασχολήθηκε με εμπορικές επιχειρήσεις και αγροτικά προϊόντα απασχολώντας αρκετούς εργαζόμενους με τους οποίους διατηρούσε φιλικές σχέσεις και οικογενειακές σχέσεις.

Το 1912 τύπωσε κι έστειλε παντού, γραμμένη στα ελληνικά και γαλλικά, έκκληση για συνδρομή ώστε να απελευθερωθεί η Κρήτη.

Φυσικά τις σοσιαλιστικές αρχές του δεν τις ξέχασε ούτε στην Κρήτη και το 1914 τύπωσε και κυκλοφόρησε μια μικρή διάλεξη για το σοσιαλισμό η οποία ήταν και το τελευταίο γραπτό κείμενο του που γνωρίζουμε.

Πέθανε φτωχός σε ένα μικρό σπιτάκι στο Μπραχίμο ανάμεσα στο Πέραμα και το Χουμέρι Μυλοποτάμου στις 6 Ιανουαρίου 1926 σε ηλικία 61 ετών.

Ο Σταύρος Καλλέργης ήταν από εκείνους που έριξαν τους πρώτους καρπούς για να φυτρώσει και να μεγαλώσει το δέντρου του αληθινού σοσιαλισμού στην Ελλάδα. Υπηρέτησε με πάθος και πίστη την σοσιαλιστική ιδέα και θυσίασε σχεδόν όλη την περιουσία του γι αυτήν.

Δείτε επίσης

Το σπίτι όπου γεννήθηκε ο σπουδαίος ηθοποιός Λυκούργος Καλλέργης στο Χουμέρι Μυλοποτάμου

(Πληροφοριές αντλήθηκαν από το βιβλίο του Σωκράτη Σ. Καλλέργη "Αναμνήσεις για το Σταύρο Καλλέργη και την οικογένεια του" Αθήνα 1990, το οποίο μας διέθεσε ο Σήφης Οικονομάκης)