Λαογραφικό Μουσείο Γαβαλοχωρίου: Παρουσιάζει πλούσια και πρωτότυπα εκθέματα (Φωτο)

 

Στο Γαβαλοχώρι Αποκορώνου Χανίων λειτουργεί ένα ενδιαφέρον και με πλούσια εκθέματα Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο αξίζει να επισκεφθεί όποιος βρεθεί σε αυτή την όμορφη γωνιά της Κρήτης.

Λειτουργεί στους χώρους ενός παραδοσιακού σπιτιού και παρουσιάζει τις χειροτεχνίες και παραγωγικές δραστηριότητες του Γαβαλοχωρίου κατά το παρελθόν, όπως η δαντέλα, η λιθοτεχνία, η ξυλογλυπτική και η αγγειοπλαστική.

Στο μουσείο εκτίθενται ιστορικά αντικείμενα, που κατασκευάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από κατοίκους του Γαβαλοχωρίου, τα οποία κατόπιν έγιναν δωρεά ή ανασκάφηκαν από κοντινούς αρχαιολογικούς χώρους.

Η έκθεση των αντικειμένων γίνεται με επεξηγηματικά κείμενα, φωτογραφίες, σχέδια, μακέτες και εμπλουτίζεται κάθε χρόνο με νέα εκθέματα. Περιλαμβάνει 7 αίθουσες στις οποίες αναπτύσσονται οι ενότητες: Καμαρόσπιτο, Μετάξι, Κεραμικά, Κοπανέλι, Πετράδες-Λιθοξόοι, Εκκλησία Ξυλογλυπτική, αίθουσα Ιστορικού.

Ανεβαίνοντας στον κεντρικό όροφο του μουσείου, μην παραλείψετε να δείτε το κρεβάτι, που λειτουργούσε και ως πατητήρι για το πάτημα των σταφυλιών. Επίσης, είναι αξιοθαύμαστη η έκθεση υφασμάτων από δαντέλα, καθώς και κάποιων μεταξωτών νυφικών.

Στον τελευταίο όροφο, βρίσκεται ένα τεράστιο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Το περίτεχνο αυτό ξυλόγλυπτο, με τις γλάστρες, τις ροζέτες, τα αμπέλια και τις θρησκευτικές φιγούρες, είναι σκαλισμένο πάνω σε ξύλο από κυπαρίσσια της περιοχής.Χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα, και πιθανότατα αφαιρέθηκε από την εκκλησία των Αγίων Σεργίου και Βάκχου, προκειμένου να μην καταστραφεί από τους Τούρκους.

Το Λαογραφικό Μουσείο, ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1965, από τον πρόεδρο του Γαβαλοχωρίου, Βασίλειο Φρονιμάκη, που ενθάρρυνε τους κατοίκους του χωριού να δωρίσουν τα αρχαιολογικά, ιστορικά και λαογραφικά κειμήλια, τα οποία  εκτίθενται σήμερα στις αίθουσες του.

Όπως είχε πει και ο ίδιος: «Έκανα κάθε δυνατή προσπάθεια για την αναβίωση της ιστορίας του χωριού μας και ξεκίνησα μια πολύ συστηματική και έντονη πολιτιστική εκστρατεία. Συγκέντρωσα εθνογραφικό υλικό της ευρύτερης περιοχής της κοινότητάς μας, από τον Μεσαίωνα, και φρόντισα για τη διατήρηση των τοπικών μας εθίμων, προστατεύοντάς τα από τη φθορά και το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων».

Αρχικά, το μουσείο συστεγαζόταν σε ένα κτίριο μαζί με ένα κατάστημα, μια βιβλιοθήκη και το διοικητικό γραφείο του χωριού.Το 1993, μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, σε ένα σπίτι χτισμένο σύμφωνα με το παραδοσιακό στυλ του Γαβαλοχωρίου. Το κτίριο αυτό χρησιμοποιούταν ως κατοικία μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε. Ερειπωμένο πλέον έγινε δωρεά από τους Γιώργο και Μαρία Στυλιανάκη, προκειμένου φιλοξενήσει το μουσείο.

Το κτίριο λοιπόν, αποτελεί δείγμα παραδοσιακού κρητικού σπιτιού. Η είσοδος του είναι το μέρος όπου κρατούσαν τα γαϊδούρια-μπορείτε μάλιστα να δείτε το σχοινί που χρησιμοποιούταν για να τα δένουν να κρέμεται πίσω από την υποδοχή. Στα αριστερά, καθώς μπαίνετε, είναι το μέρος όπου φυλάσσονταν τα ξύλα για το μαγείρεμα και την θέρμανση, ενώ εκεί υπήρχε κι ένας καναπές, όπου οι γυναίκες μπορούσαν να κάθονται και να συζητούν.

Οι εσωτερικές πέτρινες καμάρες, που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά κατά την κατασκευή των κρητικών σπιτιών, έδιναν αντοχή στο κτίσμα ενώ παράλληλα εξασφάλιζαν μία αίσθηση ιδιωτικότητας στους επιμέρους χώρους του σπιτιού.

Η εσωτερική αυλή του σπιτιού μας προσφέρει εικόνες πτυχών της καθημερινότητας κατά το παρελθόν. Οι δύο πέτρινοι νεροχύτες ήταν σκαλισμένοι στο χέρι και χρησιμοποιούνταν για το πλύσιμο των ρούχων. Στη γωνία της αυλής υπάρχει μια στέρνα, που τροφοδοτούταν από το νερό της βροχής. Όταν άρχιζαν οι βροχές στα τέλη του φθινοπώρου, οι κάτοικοι του χωριού καθάριζαν τις στέγες τους, έτσι ώστε το νερό που έρεε από αυτές να είναι καθαρό, προκειμένου να αποθηκευτεί στη στέρνα.

Στο εσωτερικό, υπήρχαν χώροι καθιστικού, καθώς και μια κουζίνα, γύρω από έναν φούρνο. Στην κουζίνα, στα αριστερά του τζακιού, μπορείτε να δείτε λάμπες και λυχνάρια, τα οποία γέμιζαν με ελαιόλαδο, τα άναβαν και μετά τα κρεμούσαν σε όλο το σπίτι.

Τα έπιπλα στο σαλόνι, όπως και σε ολόκληρο το σπίτι, είναι λιτά και λειτουργικά. Ένας αργαλειός, ένας μεγάλος καναπές, ένα σεντούκι για την προίκα της νύφης, λυχνοστάτες για τα φανάρια, χειρόμυλοι για το άλεσμα του σιταριού, πήλινα πιθάρια λαδιού και κρασιού, νεροστάμνες, λύρες εκατέρωθεν του καθρέφτη και σίδερα για σιδέρωμα, που δεν γέμιζαν με ζεστό νερό, αλλά με ζεστό κάρβουνο, ξεχωρίζουν σε αυτό το δωμάτιο.

Στην άκρη του κρεβατιού-πατητηριού, υπάρχουν πέτρες, που χρησιμοποιούνταν για το άλεσμα του σιταριού και ένα κόσκινο, που χρησιμοποιούταν για να ξεχωρίζει το σιτάρι από την ήρα.Θα δείτε, επίσης, μια καρέκλα με ένα μόνο μπράτσο. Την κατασκεύαζαν έτσι ώστε να μπορούν οι γυναίκες να κινηθούν ελεύθερα, και να δημιουργήσουν νήμα.

Η κούκλα, που θα δείτε στο χώρο, είναι ντυμένη με την παραδοσιακή ανδρική φορεσιά και έχει κουμπωμένο ένα στιλέτο στο ζωνάρι γύρω από την μέση. Η παραδοσιακή ποιμενική ράβδος, η κατσούνα, είναι φτιαγμένη από το ξύλο της αμπελιτσιάς. Είναι το ιδανικό ξύλο για την κατασκευή της κατσούνας, λόγω της σκληρότητάς του, ωστόσο σήμερα, απαγορεύεται από το νόμο η χρήση του, διότι απαιτείται ένα ολόκληρο νεαρό δέντρο για να φτιαχτεί μόλις μία. Η αμπελιτσιά ταξινομείται ως «ευάλωτο δέντρο» στον κατάλογο των απειλούμενων ειδών της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης.

Το νυφικό φόρεμα, στο δωμάτιο μεταξουργίας, είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα της τέχνης της δαντέλας (κοπανέλι) που άνθισε στο Γαβαλοχώρι. Το φόρεμα φτιάχτηκε το 1956, εξ ολοκλήρου ως ένα κομμάτι, δεν ράβονταν μεταξύ τους διαφορετικά κομμάτια, όπως φτιάχνονται τα ρούχα σήμερα.

Το τέμπλο, στον τελευταίο όροφο, προήλθε πιθανότατα από την εκκλησία των Αγίων Σεργίου και Βάκχου, που απέχει λίγα μόλις βήματα από το μουσείο. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα από ξύλο κυπαρισσιού, και σκαλίστηκε με σμίλη και τρυπάνι. Η Μαρία και ο Ιησούς απεικονίζονται επάνω αριστερά, ενώ ο Άγιος Γεώργιος, που φαίνεται να σκοτώνει τον δράκο, είναι κάτω δεξιά. Η ταπετσαρία είναι από την εκκλησία της Γεννήσεως της Θεοτόκου και είναι κατασκευασμένη στο χέρι. Ο σταυρός με τη λευκή βάση, βρέθηκε στο δάσος πίσω από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη.

Η άλλη αίθουσα στον επάνω όροφο του μουσείου, περιέχει μια ποικιλία ιστορικών αντικειμένων. Λαϊκές ζωγραφιές και αφίσες δείχνουν τους Τούρκους να πολεμούν τους Κρητικούς, δείχνουν την ανάσταση της Κρήτης ενώ υπάρχει μια αφίσα που δημιουργήθηκε για να θρηνήσει τον Βενιζέλο, όταν πέθανε, και μία με την Ελλάδα να ελευθερώνει τη Μακεδονία. Εκτίθενται, επίσης, όπλα, μερικά από αυτά ανήκαν στους Τούρκους (είναι σημειωμένα με το αστέρι και την ημισέληνο, το σύμβολο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), καθώς και αρχαία βυζαντινά και βενετικά νομίσματα.

(Πληροφορίες αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του Γαβαλοχωρίου)