Η εκκλησία των Αγίων Πάντων στο ομώνυμο νησάκι του Αγίου Νικολάου και το παρελθόν της

 

Στο ψηλότερο σημείο της νησίδας των Αγίων Πάντων, απέναντι από τον Άγιο Νικόλαο, βρίσκεται ο μικρός ναός που έδωσε στο νησάκι και την ονομασία του μετά τον 17^ο αιώνα.

Και λέμε 17^ο αιώνα καθώς μέχρι τότε συναντάμε στους χάρτες τόσο τη νησίδα αυτή όσο και το παρακείμενο Μικρονήσι ως Βράχους του Αγίου Ανδρέα «Scogli di S. Antonio».

Οι Βενετοί φέρεται να έκτισαν ή να χρησιμοποίησαν ήδη υφιστάμενο ναό για τις λατρευτικές τους ανάγκες πάνω σε τούτο το έρημο νησάκι, ο οποίος μάλιστα εικονίζεται σε χάρτη του Francesco Basilicata. Το εν λόγω εκκλησάκι ενδέχεται να ήταν το καθολικό μικρού μοναστηρίου αφού δίπλα του διακρίνονταν κι άλλα κτίσματα, κι εφόσον το νησάκι ήταν ακατοίκητο μόνο ως βοηθητικοί χώροι της εκκλησίας θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως είχαν χρήση.

Με το πέρασμα των αιώνων ωστόσο αυτά τα κτίρια φέρεται πως υπέστησαν σημαντικές φθορές, δεν αποκλείεται δε η εκκλησία να  καταστράφηκε από τους Οθωμανούς. Έτσι, γύρω στο 1878, ο Γέροντας Εφραίμ των Λιμνών, γνωστός ως Χατζή πατέρας,  ξεκίνησε την ανοικοδόμηση τους με ζητούμενο, όπως αρχικά σχεδίαζε, εκεί να λειτουργήσει ένα μικρό μοναστήρι όπου θα μόναζε ο ίδιος.

Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του πρωτοπρεσβύτερο Γεωργίου Μαρνέλλου, ο Λιμνιώτης ιστορικός και λογοτέχνης Γιώργης Κοκολάκης έγραψε πως: «Ο Χατζή πατέρας μετά την παραίτηση του από την ενορία της Ευαγγελίστριας εκατέβαινε και λειτουργούσε στις εκκλησούλες του Αγίου Νικολάου, καλεσμένος από τους χριστιανούς. Μπασμένος ο χρόνος του 1903, κτίζει στο ένα από τα δυο νησάκια του Αγίου Νικολάου, εκκλησούλα στους Αγίους Πάντες. Πάνω στα ερείπια μιας εκκλησίας, είχαν κτίσει οι Φράγκοι μοναχοί. Είναι μονόχωρος βασιλική, οξυκόρυφος με σφεντόνι…Στα κελιά αυτά ασκήτευε ο Χατζή πατέρας ως το 1909 που αποδήμησεν εις Κύριον. Στο τέλος της ζωής του έτρωγεν ελίτσες και ψωμάκι. Δεν είχε ποιος να τον φροντίσει. Πάνω στις οκτώ μέρες από την αρρώστεια του εγκατέλειψε τα εγκόσμια…».

Από επιστολή χειρόγραφη του εφημερίου του Αγίου Νικολάου, π. Εμμανουήλ Σταματάκη, με βάση σχετική έρευνα του συγγραφέα Νικολάου Ανδρουλάκη, προκύπτει ωστόσο πως η εκκλησία των Αγίων Πάντων  κτίστηκε από τον Χατζή πατέρα πριν το 1903 με πιθανότερη ημερομηνία έναρξης των εργασιών το 1878.

Κι αυτό βεβαιώνει και η επιστολή, με ημερομηνία 25 Σεπτεμβρίου 1896, που είχε στείλει ο π. Εμμανουήλ Ζωγραφάκης στο μακαριστό Επίσκοπο Πέτρας Τίτο Ζωγραφίδη, όπου έκανε λόγο για διάρρηξη της εκκλησίας των Αγίων Πάντων.

Μάλιστα ο μακαριστός π. Εμμανουήλ έγραφε στην επιστολή του τη δυσκολία που συνάντησε να βρει πλοιάριο για να μεταβεί στο νησάκι των Αγίων Πάντων, όταν προέκυψε αυτό το περιστατικό.

Ανάλογες δυσκολίες βέβαια είχε κι όταν προσπαθούσε να αποκαταστήσει ή να κτίσει εκ θεμελίων το μικρό ναό ο Γέροντας Εφραίμ ο οποίος ταξίδευε ως εκεί με τον ανιψιό του Εμμανουήλ Κοττάκη, που τον βοηθούσε στις οικοδομικές εργασίες.

Όπως κι αν έχει η ιστορία ανέγερσης του ναού, σήμερα όποιος βρεθεί στο νησάκι των Αγίων Πάντων θα συναντήσει το μικρό μονόχωρο εκκλησάκι, που πράγματι διαθέτει ένα σφενδόνιο και είναι ανακαινισμένο.

Στο λιτό ξύλινο τέμπλο του ξεχωρίζουν τρεις δεσποτικές εικόνες, των Αγίων Πάντων, του Παντοκράτορα, την οποία φιλοτέχνησε το 1903 ο Γεώργιος Νικολαϊδης, και της Βρεφοκρατούσας Παρθένου του ίδιου ζωγράφου.

Δίπλα, στο λευκό σαν περιστέρι ναό, με τη στέγη βαμμένη στο μπλε της θάλασσας, δυο παλαιότερης κατασκευής, θολωτά κτίσματα, πετρόκτιστα, που λειτουργούσαν ως χώροι διαμονής των πρώτων μοναχών του νησιού κι αργότερα του Χατζή πατέρα.

Στον πρώτο χώρο, που είναι και ο μεγαλύτερος, με θολωτή σκεπή κατασκευασμένη στα πρότυπα των βενετσιάνικων δεξαμενών, βλέπουμε να υπάρχει τζάκι και προφανώς ήταν κάτι σαν τα σημερινά αρχονταρίκια των μοναστηριών. Αυτό το δωμάτιο επικοινωνούσε με δυο μικρότερα. Το ένα λειτουργούσε ως κελί και το δεύτερο ως αποθηκευτικός χώρος όπου μάλιστα στο πάτωμα έχει ανοιχθεί μικρή δεξαμενή για την διοχέτευση του βρόχινου νερού από τη στέγη του συγκεκριμένου κτίσματος.

Δυστυχώς αυτά τα παλαιότερα κτίσματα υποφέρουν από την απουσία συντήρησης καθώς όπως μας ενημέρωσαν άνθρωποι που βοηθούν κάθε χρόνο στη γιορτή των Αγίων Πάντων, θέλουν να τα ανακαινίσουν και να τα συντηρήσουν  αλλά σκοντάφτουν στην Αρχαιολογία και τις απαιτήσεις της.

Να σημειώσουμε πως την περίοδο 1979-1980 έγιναν εργασίες εξωραϊστικού χαρακτήρα στους Αγίου Πάντες, περίφραξη, δενδροφύτευση κ.α, από τον τότε προϊστάμενο του ενοριακού ναού Αγίου Γεωργίου, όπου υπάγεται διοικητικά και η νησίδα, π. Γεώργιο Μαρνέλλο και το εκκλησιαστικό του συμβούλιο.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίου του πρ. Γεωργίου Μαρνέλλου «Η οσιακή και μαρτυρική ζωή του ηγιασμένου Γέροντα Εφραίμ των Λιμνών Μεραμπέλλου 1828-1909» )