Ασκοί Πεδιάδος: Ένα όμορφο, ζωντανό χωριό με πολλά παιδιά και φροντισμένα σοκάκια

 

Οι Ασκοί είναι κτισμένοι σε υψόμετρο 530 μέτρων, δυτικά των Λασιθιώτικων βουνών και πολύ κοντά στη Λύττο, στην είσοδου του Ασκιανού Φαραγγιού.

Πρόκειται για ένα χωριό ζωντανό και όμορφο που διατηρεί παραδοσιακά χαρακτηριστικά στην αρχιτεκτονική του και λαμβάνει πολύ φροντίδα από τους κατοίκους του.

Μια βόλτα στα στενά δρομάκια του αρκεί για να καταλάβει κανείς πως όσοι επέλεξαν να ζουν σε αυτό δεν περιορίζουν τη νοικοκυροσύνη τους μόνο μέσα στα σπίτια τους αλλά την σκορπούν απλόχερα σε όλη τη γειτονιά τους.

Ακόμα και τα ερειπωμένα και εγκαταλελειμμένα σπίτια έχουν ασβεστωθεί ενώ οι γλάστρες με τα λουλούδια στους δρόμους μοσχοβολούν και δίνουν χρώμα στον οικισμό.

Μάλιστα στους Ασκούς συναντάμε κάτι που δύσκολα μπορεί να πετύχει κανείς σε μικρό χωριό της Κρήτης, είναι ένας τόπος με πολλά παιδιά. Όπως μας είπαν κάτοικοι, τουλάχιστον 40 παιδιά ζουν εκεί και πηγαίνουν σχολείο στο Καστέλι. Αν υπολογίσουμε πως συνολικά ο οικισμός έχει περίπου 130 μόνιμους κατοίκους τότε καταλαβαίνουμε πως η αναλογία παιδιών είναι μεγάλη.

Το χωριό έχει και τουρισμό καθώς διαθέτει φυσική ομορφιά και είναι πέρασμα επισκεπτών που επιδίδονται σε σαφάρι στο κοντινό Αβδού κι άλλα ορεινά χωριά της περιοχής.

Οι Ασκοί υπήρξαν κατά το παρελθόν μετόχι κατοίκων του Οροπεδίου Λασιθίου που μετακινούνταν εκεί για να περάσουν τους δύσκολους χειμώνες. Σταδιακά όμως οικογένειες επέλεξαν να ζήσουν μόνιμα στους Ασκούς κι έτσι εξελίχθηκε σε χωριό και αναπτύχθηκε.

Όμως η ζωή του δεν ξεκίνησε τότε. Σύμφωνα με το Στέργιο Σπανάκη κοντά στους Ασκούς, σε απόκρημνη κορυφή, ανακαλύφθηκε τυχαία πήλινο ειδώλιο των Μεσομινωϊκών χρόνων ενώ στην κορυφή του υψώματος Αμυγδαλοκέφαλο, εντοπίστηκαν απομεινάρια Ιερού Κορυφής.

Το 1383 οι Ασκοί ήταν φέουδο του Michael Quirino και μάλιστα με αρκετούς κατοίκους κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας.Ο Καστροφύλακας καταγράφει το χωριό ως Ascús με 331 κατοίκους το 1583 ενώ το συναντάμε και νωρίτερα σε απογραφή του 1577 από το Fr. Barozzi.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπως αναφέρουν κάτοικοι, ζούσε στους Ασκούς Αγάς και μάλιστα σώζονται ερείπια της κατοικίας του, η οποία ωστόσο ήταν κτίσμα των Βενετών το οποίο προφανώς πέρασε στα χέρια του όταν ο τόπος βρέθηκε υπό οθωμανική κατοχή.

Από τους Ασκούς λέγεται πως είχε καταγωγή και ο περίφημος γενίτσαρος Τσούλης, γιος του Αγά Μουσταφά Μπέη.

Το σπίτι του Αγά