Η ακρόπολη της Γόρτυνας με την ισχυρή οχύρωση και το εντυπωσιακό κάστρο

 

Βορειοδυτικά της αρχαίας Γόρτυνας, πάνω στο ύψωμα  διακρίνονται τα ερείπια οχύρωσης ενώ λίγο πιο ανατολικά, στο μεγαλύτερο λόφο, έχει εντοπιστεί η ελληνιστική ακρόπολη της Γόρτυνας.

Ο μεγάλος σε έκταση αυτός χώρος διαθέτει ισχυρά τείχη τα οποία ενσωματώνουν τετράγωνους πύργους. Ο Στράβων αναφέρει πως η περιοχή αυτή τειχίστηκε από τον Πτολεμαίο Φιλοπάτωρ (220-205 π. Χ.)

Η ανασκαφική έρευνα στην ακρόπολη της Γόρτυνας ξεκίνησε τη δεκαετία του 50 από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή. Αποκάλυψε λοιπόν πως ανατολικά από το μεγάλο κτίσμα, που οι ντόπιοι αποκαλούν κάστρο, στην κορυφή του λόφου, ήταν κτισμένες δυο εκκλησίες, η μια πάνω στην άλλη, οι οποίες όμως εδράζονταν πάνω σε αρχαίο ναό της θεάς Αθηνάς.

Συγκεκριμένα πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού, και με τη χρήση του δομικού υλικού του, χτίστηκε μία βασιλική τον 5ο ή 6ο μ.Χ. αιώνα. Τη βασιλική αυτή διαδέχτηκε μία δεύτερη μεταξύ 6ου και 10ου μ.Χ. Ο J. F. Santers, θεωρεί πως ο αρχαίος ναός άρχισε να χρησιμοποιείται ως χριστιανική εκκλησία τον 6ο αιώνα. Ανατολικότερα, στο σημείο όπου κτίστηκαν οι ναοί βρέθηκε και βωμός της ελληνιστικής περιόδου.

Από τα τείχη που βλέπουμε στην ακρόπολη έχουν σωθεί κάποια τμήματα, που σε σημεία τους φθάνουν ακόμα και τα έξι μέτρα.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά τμήματα του αμυντικού περιβόλου σώζεται βορειοανατολικά εκεί όπου το τείχος σχηματίζει γωνία, φτιαγμένο σε έξαρμα, πάνω από το Ληθαίο ποταμό.

Το κάστρο, που δεσπόζει  πάνω στο λόφο και μέσα από την οχύρωση, είναι ένα κτίσμα τεραστίων διαστάσεων με μήκος 59 μέτρα και πλάτος 24,5 μέτρα. Το ύψος του κτίσματος είναι 8 μέτρα. Ο δυτικός τοίχος του σώζεται σχεδόν ακέραιος .

Το εν λόγω κάστρο δεν χρονολογείται, κατά το Sanders, νωρίτερα από το 100 μ. Χ. ενώ άλλοι αρχαιολόγοι αναφέρουν πως χρονολογείται στον 3^ο αιώνα το αργότερο.

Σε ότι αφορά τώρα στη χρήση του αρχικά μοιάζει να ήταν διοικητική και αργότερα, τον 7^ο ή 8^ο αιώνα οπότε οχυρώθηκε η ακρόπολη, μάλλον χρησιμοποιήθηκε ως στρατώνας με βοηθητικούς χώρους για οπλισμό και εφόδια.

Η τείχιση της ακρόπολης της Γόρτυνας μπορεί να συνδεθεί με την αναδιοργάνωση της περιοχής επί αυτοκράτορα Ηρακλείου.

Η ζωή στην ακρόπολης της Γόρτυνας δεν τελείωσε πάντως με την κατάκτηση της Κρήτης από τους Άραβες, μετά το 824-26. Ο πληθυσμός φέρεται να αποτραβήχτηκε εκεί μετά τον καταστροφικό σεισμό του 796. Η ίδια η κατασκευή της ακρόπολης, με τόσο ισχυρά τείχη και δαπανηρά έργα, με μεγάλους χώρους και νερό μαρτυρά πως φτιάχτηκε για να δεχθεί μεγάλο αριθμό ανθρώπων σε περίπτωση που υπήρχε ανάγκη.

Πηγή: Νίκος Γιγουρτάκης, «Η Πρωτοβυζαντινή Ακρόπολη της Γόρτυνας».

Το κάστρο και το εσωτερικό του

Τμήματα της οχύρωσης, πύργοι

Ο λόφος με τους ναούς