Το καμπαναριό της Αγίας Ειρήνης στα Σπήλια-Φτιαγμένο από κομμάτια σιδηροδρομικού δικτύου

 

Στην Κρήτη δεν είχαμε ποτέ σιδηροδρομικά έργα μεγάλης κλίμακας και παρά τις προσπάθειες και τις ιδέες, που κατά καιρούς έπεσαν στο τραπέζι, δεν καταφέραμε να αποκτήσουμε σιδηρόδρομο αξιώσεων. 

  

Ωστόσο στο νησί μας κατασκευάστηκαν, κατά καιρούς, μικρά σιδηροδρομικά έργα, βιομηχανικού κυρίως χαρακτήρα, για την μεταφορά μεταλλευμάτων, υλικών λατόμευσης κ.α

  

Τα δίκτυα των μέσων σταθερής τροχιάς ήταν στενά συνυφασμένα με τους παραγωγικούς χώρους τους. Έτσι όταν αυτοί εγκαταλείφθηκαν, και δεν υπήρχε πρώτη ύλη για μεταφορά, αφέθηκαν και τα σιδηροδρομικά έργα που τους υποστήριζαν.

  

Κι όχι μόνο αφέθηκαν αλλά αποψιλώθηκαν κιόλας σε σημείο πλήρους εξαφάνισης, στις περισσότερες περιπτώσεις.

  

Οι Γερμανικές δυνάμεις την περίοδο της Κατοχής πήραν κάποιο από το υλικό των σιδηροδρόμων και είτε κατασκεύασαν νέα δίκτυα, όπως για παράδειγμα στο αεροδρόμιο του Μάλεμε από τις σιδηροτροχιές του μεταλλευτικού πεδίου Ραβδούχας, είτε το χρησιμοποίησαν ως οικοδομικό υλικό.

  

Μετά την Κατοχή, οι κάτοικοι των περιοχών όπου είχαμε δίκτυα σταθερής τροχιάς, άντλησαν ότι υλικό απέμεινε και έφτιαξαν με τα μεταλλικά στοιχεία του διάφορες κατασκευές.

  

Κυρίως αξιοποιήθηκε αυτό το υλικό σε οικοδομικά έργα, ως μεταλλικός οπλισμός κατασκευών, σε περιφράξεις, ή ως πρώτη ύλη για εργαλεία, πχ σε μαγγανοπήγαδα.

  

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ωστόσο περιπτώσεις επανάχρησης σιδηροδρομικού υλικού είναι αυτή της τοποθέτησης σιδηροτροχιών ως δοκών στήριξης σε καμπαναριά.

  

Με αυτό τον τρόπο προέκυψε μια ιδιαίτερη κατηγορία κωδωνοστασίων. Κι είναι άξιο αναφοράς το γεγονός πως αρκετές καμπάνες σε εκκλησίες της Κρήτης προέρχονται από τμήματα βομβών και βλημάτων, μεγάλου διαμετρήματος, του Β Παγκοσμίου Πολέμου.

  

Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας κατασκευής η βάση του καμπαναριού στην Αγία Ειρήνη στα Σπήλια. Ο προσεκτικός παρατηρητής θα καταλάβει πως πρόκειται για σίδερα προερχόμενα από σιδηρόδρομο τύπου decauville. Οπές και σύμβολα πάνω στα σίδερα μαρτυρούν πως πρόκειται για υλικό σε δεύτερη χρήση.

  

Το σιδηροδρομικό σύστημα DECAUVILLE (Ντεκοβίλ) δημιουργήθηκε για τη μεταφορά υλικών και προϊόντων, στα τέλη του 19ου και στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα.

  

Οφείλει το όνομα του στον Paul Decauville, έναν Γάλλο βιομήχανο και μηχανικό, ο οποίος, για να ανταποκριθεί στις μεταφορικές απαιτήσεις της εποχής του, επινόησε ένα σύστημα μεταφοράς, εύχρηστο, ταχύ και οικονομικό, που εξελίχθηκε σε μέσο γενικής χρήσης, όχι μόνο για γεωργική εκμετάλλευση, αλλά κυρίως για τη μεταφορά υλικών στα συγκοινωνιακά έργα (κατασκευή δρόμων και σιδηροδρόμων).

  

Το σιδηροδρομικό σύστημα Ντεκοβίλ αποτελείται από χαλύβδινες τροχιές, στερεωμένες πάνω σε εγκάρσιες χαλύβδινες δοκούς, που συναρμολογούνται και συνδέονται με πείρους, αρμούς και κοχλίες.

  

(Τις πληροφορίες αντλήσαμε από την μελέτη των Ευάγγελου Χαριτόπουλου, Πολύκαρπου Τζίκα, Σταύρου Καψάλη, Κωνσταντίνου Μαμαλάκη, Δημήτρη Τερτίπη και Ευστράτιου Σταυρουλάκη για τα μέσα σταθερής τροχιάς στην Κρήτη ).

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)