Η Παναγία η Κερά στην Κάτω Τύλισο-Ο μοναδικός ναός της β Βυζαντινής περιόδου που διασώθηκε στην περιοχή

Ο μοναδικός ναός από τη β' Βυζαντινή περίοδο που έχει διασωθεί στην περιοχή της Τυλίσου είναι αυτός της Παναγίας της Κεράς. Βρίσκεται έξω από το χωριό, στην Κάτω Τύλισο, ανάμεσα σε περβόλια και καλλιέργειες κι έχει αυτόν τον χαρακτηριστικό τρούλο που τον κάνει να ξεχωρίζει.

Όπως αναφέρει ο Μανόλης Αστυρακάκης στο βιβλίο του «Η Τύλισος την εποχή της Ενετοκρατίας» , το κτίσμα του χρονολογείται κάπου στον 11^ο αιώνα ενώ λέγεται πως ταυτίζεται με το μοναστήρι της Κυρίας Φανερωμένης που αναγράφεται σε συμβόλαιο του Μιχ. Μαρά.

Το τοπωνύμιο Κερά διατηρήθηκε από τότε ενώ μαρτυρίες παλιών κατοίκων του χωριού αναφέρουν πως υπήρχαν κελιά μοναχών δίπλα στην εκκλησία, στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η πηγή με το νερό.

Ο G. Gerola είχε καταγράψει το ναό κατά το πέρασμα του από την Κρήτη έχοντας μάλιστα σχεδιάσει την κάτοψη του με τον τρούλο σημειώνοντας τα εξής: "Η εκκλησία της Παναγίας, κοντά στην Κάτω Τύλισο, είχε το κεντρικό μέρος στεγασμένο με τρούλο, απάνω σε τύμπανο που έβγαινε πάνω από τέσσερα τόξα, από τα οποία τα δύο είναι μέσα στους μακρούς τοίχους και είναι συνεπώς, τυφλά".

Η αρχαιολόγος Κατερίνα Μυλοποταμιτάκη κάνει επίσης αναφορά στο συγκεκριμένο ναό στο  συλλογικό τόμο  «Το Μαλεβίζι» επισημαίνοντας τα εξής: «…παρά την αλλοίωση, την οποία έχει υποστεί από τις σύγχρονες επεμβάσεις, ο ναός διατηρεί τα βασικά του χαρακτηριστικά. Θα μπορούσε να χρονολογηθεί στον 11^ο αιώνα  μ.Χ. Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του μονόχωρου με τρούλο. Ο τρούλος βαρύς και χαμηλός, με έκδηλα αρχαϊκά χαρακτηριστικά, στεγάζει το κεντρικό τμήμα του κυρίως ναού».

Το εσωτερικό του ναού σήμερα είναι λιτό. Ένα απλό ξύλινο τέμπλο με τρείς δεσποτικές εικόνες, του Γενέθλιου της Θεοτόκου, του Χριστού και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου κυριαρχεί ενώ πολλές μικρές εικόνες, μάλλον τάματα πιστών, πλαισιώνουν τους τοίχους του. 

Εξωτερικά ο χώρος είναι διαμορφωμένος με κτιστούς πάγκους για να δέχεται τους πιστούς που συρρέουν στη γιορτή της Παναγίας. Δυο γιασεμιά αγκαλιάζουν την είσοδο του ναού ενώ κάμποσες γλάστρες στολίζουν την αυλή του. Ευδιάκριτη αριστερά του ιερού η πηγή νερού με τις λαξευμένες σε πέτρα γούρνες της.

Κάθε χρόνο οι Τυλισσανοί εκδηλώνουν την ευλάβεια τους προς την Παναγία στις 8 Σεπτεμβρίου, κατά το Γενέθλιο της Θεοτόκου, οπότε και πανηγυρίζει ο συγκεκριμένος ναός.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα