"Δέσιμο" στον αζόγυρο: Που το εφάρμοζαν στην Κρήτη και τι συνέπειες είχε στους άντρες

Η ερωτική μαγεία δεν είναι ξένη προς το λαϊκό μας πολιτισμό. Μπορεί σήμερα οι περισσότεροι να μην πιστεύουν πως μπορεί κάποιος μ’ ένα φυτό, ένα ξόρκι ή κάποιο άλλο αντικείμενο καθημερινής χρήσης ή πιο σπάνιο, να προσελκύσει τον έρωτα ή αντίθετα να μετατρέψει την αγάπη σε απέχθεια καθιστώντας αδύνατη ακόμα και την ερωτική επαφή, όμως στο παρελθόν όχι μόνο πίστευαν σ’ αυτά αλλά έκαναν τακτικά χρήση τους.

Της Ελένης Βασιλάκη

Αναζητώντας πριν από καιρό ένα ιερό δέντρο στην περιοχή του Μυλοποτάμου ανακάλυψα τον αζόγυρο, ένα θάμνο που αναδίδει μια πολύ άσχημη μυρωδιά και που όπως μου διηγήθηκαν οι κάτοικοι χωριών της περιοχής παλιά πίστευαν πως διέθετε μαγικές ιδιότητες και μάλιστα κακές.

Τα περιστατικά που άκουσα, από το στόμα ηλικιωμένων αλλά και νεώτερων κατοίκων του Αϊμονα και του Κρυονερίου, για τη δράση αυτού του φυτού ήταν αναρίθμητα. 

Σε όλα πρωταγωνιστής ήταν ο αζόγυρος, ένα φυτό που υπάρχει σε αρκετές περιοχές της Κρήτης και είναι απ’ αυτά που δεν τα πλησιάζει μήτε άνθρωπος μήτε ζώο γιατί τα φύλλα του βγάζουν μια ιδιαίτερα άσχημη μυρωδιά, εξού και το όνομα του από τη λέξη όζω που σημαίνει μυρίζω άσχημα.

Με τον αζόγυρο λοιπόν, όπως μάθαμε, «έδεναν»  τους άντρες για να μην έχουν ερωτική επιθυμία. Το «δέσιμο» γινόταν είτε από απογοητευμένη γυναίκα που απορρίφθηκε ο έρωτας της από το θύμα είτε ακόμα από τους γονείς του άντρα που αρραβωνιαζόταν και δεν ήθελαν πριν το γάμο να αγγίξει την αρραβωνιάρα του. Κάποιοι μάλιστα «έδεναν» άντρες φίλους τους έτσι γι αστείο, ώστε να «κάνουν χάζι» την αδυναμία τους να συνευρεθούν ερωτικά με το έτερον τους ήμισυ.

Το «δέσιμο» ήταν τόσο δυνατό, σύμφωνα με τις διηγήσεις, που όποιος είχε την ατυχία να του συμβεί δε μπορούσε με τίποτα να «δει χαρά» στο κρεβάτι του.

Το μαγικό ξόρκι που έλεγαν για να κάνουν πράξη το «δέσιμο» δεν το μάθαμε όμως για το «λύσιμο», μεταξύ άλλων, χρησιμοποιούσαν μια κατσούνα, με την οποία είχε κάποιος σκοτώσει την Πρωτομαγιά δύο φίδια την ώρα της ερωτικής τους συνεύρεσης.

Η κατσούνα, που εξαιτίας της θανάτωσης των φιδιών είχε αποκτήσει ξεχωριστές ιδιότητες, έπρεπε να τοποθετηθεί κάτω από το κρεβάτι του ζευγαριού, χωρίς να το ξέρει, έτσι ώστε τα μάγια να λυθούν. 

Για το «λύσιμο» επίσης υπήρχαν ειδικοί, άτομα που γνώριζαν δηλαδή το κατάλληλο ξόρκι και μ’ αυτό κατάφερναν να απαλλάξουν τον άντρα από την «ανικανότητα» του «δεσίματος» στον αξόγυρο.

Να επισημάνουμε πως στη λαϊκή παράδοση ο άντρας δεν φέρει ποτέ την ευθύνη για την ατεκνία και δεν εμφανίζεται στείρος αλλά «δεμένος» με μαγικά μέσα, εμποδισμένος, ανίκανος. 

Ο κ. Νίκος μου διηγήθηκε την περιπέτεια ενός νέου του χωριού του, πριν από πολλά χρόνια, ο οποίος έμεινε «δεμένος» στον αξόγυρο επί μια πενταετία, όσο κράτησε και ο αρραβώνας του. 

Ο πατέρας του νεαρού ήταν εκείνος που έκανε τα μάγια ώστε ο γιός του να μην πλησιάσει την αρραβωνιαστικιά του πριν το γάμο, καθώς τότε ερωτική επαφή έπρεπε να υπάρξει τη βραδιά τέλεσης του μυστηρίου κι όχι νωρίτερα.

Αυτά τα μάγια όμως ήταν τόσο δυνατά που κάποιες φορές δεν είχαν μόνο ως αποτέλεσμα την ανικανότητα αλλά και τον ίδιο το θάνατο. Αυτό συνέβη και μ’ ένα νέο από το Κρυονέρι, το Μανόλη, που ενώ αγαπούσε μια κοπέλα αναγκάστηκε να παντρευτεί άλλη. Η αγαπημένη του από τον πόνο της απόρριψης που ένιωσε τον «έδεσε» στον αζόγυρο και την ώρα του γάμου του εκείνος εμφάνισε ένα κακό σπυρί, του μπήκε υψηλός πυρετός και στο τέλος πέθανε.

Τη δική του ιστορία μας είπε κι ένας εκ των παθόντων από τον Αϊμονα, ο οποίος παντρεύτηκε τη γυναίκα που αγαπούσε όμως αυτό προκάλεσε το θυμό μιας άλλης, που τον ήθελε κι εκείνος την είχε απορρίψει. Αυτή η γυναίκα του έκανε «δέσιμο» και για πάνω από ένα μήνα δεν μπορούσε να λειτουργήσει στο κρεβάτι με τη νέα του σύζυγο. Τότε κατέφυγε σ’ έναν "ειδικό" ,από τη βόρεια Ελλάδα, που ήξερε να λύνει τα μάγια κι έτσι κατάφερε να απαλλαγεί από την «ανικανότητα». 

Εδώ όμως επέστρεψε το κακό στην άλλη πλευρά, όπως ο ίδιος μας περιέγραψε, καθώς η γυναίκα που τον «έδεσε» και του έκανε κακό όταν εντέλει παντρεύτηκε κι έμεινε έγκυος έχασε τη ζωή της πάνω στη γέννα.

 Ακόμα και σήμερα οι κάτοικοι αυτών των χωριών επικαλούνται τον αζόγυρο όταν θέλουν να συνετίσουν κάποιον λέγοντας του «Κάτσε ήσυχα γιατί θα σε «δέσω» στον αζόγυρο».

Η λογική μας λέει πως ο αζόγυρος δεν μπορεί να έχει μαγικές ιδιότητες ώστε να προκαλεί στους άνδρες ανικανότητα μέχρι και θάνατο. Ποια είναι λοιπόν η εξήγηση; 

Σε θεωρητικό επίπεδο οι κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι και ανθρωπολόγοι έχουν ερμηνεύσει τέτοια φαινόμενα μέσα από τις διαδικασίες της υποβολής και της αυθυποβολής. Δεν αποκλείεται δηλαδή όσοι πίστευαν πως μπορούν να έχουν πέσει θύματα μαγείας, στην περίπτωση μας να έχουν «δεθεί» στον αζόγυρο, να έβαζαν τον εαυτό τους σε μια διαδικασία αυθυποβολής έτσι ώστε να μην μπορούν να λειτουργήσουν ερωτικά.

Εκεί δε όπου έχουμε θανάτους να λειτούργησε τόσο έντονα ο φόβος, η απόγνωση, το άγχος και η αρνητική ψυχολογία ώστε να έπεσαν οι άμυνες του οργανισμού του ατόμου επιφέροντας σταδιακά το μοιραίο.

Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι γεγονός πως όταν ο άνθρωπος δεν καταλαβαίνει κάτι, το πρώτο που επιδιώκει είναι να το εξουσιάσει για να το κάνει ακίνδυνο. Δεν μπαίνει όμως σε διαδικασία να το καταλάβει και έτσι διαχρονικά η μαγεία με το στοιχείο της επιβολής που τη χαρακτηρίζει κυριάρχησε κι έγινε πιστευτή 

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε ιστότοπο, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)