Γαβαλοχώρι Αποκορώνου: Ένα παραδοσιακό χωριό με πλούσιο παρελθόν και πολλά αξιοθέατα

 

Το Γαβαλοχώρι Αποκορώνου Χανίων είναι ένα ζωντανό χωριό.

Η θέση του, το παρελθόν του, η αρχιτεκτονική του αλλά και η επιθυμία των κατοίκων του να το κρατήσουν ακμαίο, όπως ήταν κάποτε, ενισχύουν την ζωντάνια και την επισκεψιμότητα σε αυτό.

Το Γαβαλοχώρι χωρίς να είναι παραλιακό ή πολύ ορεινό χωριό κατάφερε να γίνει τουριστικό και να δίνει λόγους σε όσους κατάγονται απ' αυτό ή και όχι να ζουν εκεί.

Έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως ιστορικά διατηρητέος οικισμός, με τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, καθώς και ως τόπος λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Η ονομασία του χωριού, λέγεται, πως σχετίζεται με τη βυζαντινή οικογένεια των Γαβαλάδων, στην οποία αποδόθηκε ως φέουδο το 1182. Μάλιστα η  παλαιότερη αναφορά στον οικισμό, σύμφωνα με το Στέργιο Σπανάκη, γίνεται στο έγγραφο της διανομής των φέουδων «άχρι του Γαβαλοχωρίου, ήγουν χωρίου Γαβαλά».

Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, το Γαβαλοχώρι ιδρύθηκε, όταν ο βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός έστειλε 12 ευγενείς (αρχοντόπουλα) από την Κωνσταντινούπολη στην Κρήτη, στα τέλη του 12ου αιώνα, προκειμένου να αποτρέψει την εξέγερση εναντίον του. Τα αρχοντόπουλα χώρισαν την Κρήτη σε 12 επαρχίες, με τον καθένα από αυτούς να αναλαμβάνει από μια. Ένας από αυτούς τους ευγενείς ήταν ο Φίλιππος Γαβαλάς στον οποίο δόθηκε το Γαβαλοχώρι. Σήμερα, βέβαια οι περισσότεροι μελετητές θεωρούν πως τα περί αρχοντόπουλων και καθόδου τους στην Κρήτη είναι μύθος. Αναφέρουν πως όλο αυτό ήταν επινόηση για να μπορέσουν ισχυρά πρόσωπα εκείνης της εποχής να διατηρήσουν και να επαυξήσουν τις ιδιοκτησίες τους.

Την ακμαία παρουσία του Γαβαλοχωρίου τα χρόνια της Βενετοκρατίας μαρτυρούν τα κτίσματα που βλέπουμε διάσπαρτα μέσα στον οικισμό.

Η ιστορία του χωριού πάντως δεν ξεκίνησε τη βυζαντινή περίοδο αλλά πολύ παλαιότερα όπως αποκαλύπτουν αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή.

Η εξέλιξη του οικισμού δεν κινούνταν πάντα προς τη θετική κατεύθυνση, υπήρξαν και περίοδοι δύσκολοι όπως στις αρχές του 20ού αιώνα που εκατοντάδες άνδρες λόγω φτώχιας αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Αμερική και να δουλέψουν κάτω από δύσκολες συνθήκες για να ζήσουν οι οικογένειες τους.

Δύσκολη ήταν για το Γαβαλοχώρι και η περίοδος της Γερμανικής Κατοχής. Οι κατακτητές επέλεξαν το χωριό τους για να κατοικήσουν εξαναγκάζοντας τους κατοίκους του σε καταναγκαστικά έργα στην ευρύτερη περιοχή της Σούδας.

Παρότι σήμερα το Γαβαλοχώρι είναι τουριστικό χωριό οι κάτοικοι του αυτοπροσδιορίζονται κυρίως ως αγρότες ασχολούμενοι με την καλλιέργεια της ελιάς και με την κτηνοτροφία.

Στο παρελθόν εκεί καταγράφηκε παραγωγή και επεξεργασία μεταξιού, βυρσοδεψία, δραστηριότητες κοπής πέτρας και καλλιέργειες χαρουπιού, βαμβακιού, σουσαμιού, σιτηρών και σύκων. Στο λαογραφικό μουσείο του οικισμού μπορείτε να δείτε σχετικά εκθέματα.

Ιδιαίτερα δραστήριος είναι ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γαβαλοχωρίου ο οποίος οργανώνει δράσεις και εκδηλώσεις που διατηρούν ζωντανή την ιστορία του χωριού προσελκύοντας επισκέπτες.

Φυσικά όσοι βρεθούν στο Γαβαλοχώρι από τα πρώτα σημεία που μπορούν να επισκεφθούν είναι το ανακαινισμένο ελαιοτριβείο του 17ου αιώνα, τα περίφημα βενετικά πηγάδια του 15ου ή 16ου αιώνα, το πλούσιο λαογραφικό μουσείο του Γαβαλοχωρίου αλλά και τις παλιές εκκλησίες του χωριού περνώντας από τα όμορφα σοκάκια του με τα παλιά κτίσματα, ανακαινισμένα ή μη.

Δείτε επίσης

Τα εντυπωσιακά βενετσιάνικα πηγάδια στο Γαβαλοχώρι Χανίων

Το προβιομηχανικό ελαιουργείο στο Γαβαλοχώρι Χανίων-Στεγάζεται σε κτίσμα του 17ου αιώνα

Λαογραφικό Μουσείο Γαβαλοχωρίου: Παρουσιάζει πλούσια και πρωτότυπα εκθέματα (Φωτο)