Η λαϊκή λατρεία του Αγίου Μηνά-Ο Άγιος των αγροτών και των βοσκών με τις αστυνομικές ικανότητες

 

Ο Άγιος Μηνάς δεν είναι μόνο προστάτης του Ηρακλείου.Θεωρείται ευρύτερα προστάτης των γεωργών και των ποιμένων αλλά και ο Άγιος που βοηθά στην ανεύρεση πραγμάτων που έχουν χαθεί, όπως ο Άγιος Φανούριος.

Οι ιδιότητες του αυτές, σύμφωνα με τον καθηγητή Θεοχάρη Δετοράκη, οφείλονται, κατά τους λαογράφους, στο όνομα του που στη λαϊκή παρετυμολογία συνδέεται με το ρήμα μηνώ δηλαδή αναγγέλλω, φανερώνω.

Πρέπει ωστόσο να παρατηρηθεί πως στις παλιές αφηγήσεις των θαυμάτων του ο Άγιος Μηνάς με θαυμαστό τρόπο αποκαλύπτει τους ενόχους εγκλημάτων και παραβάσεων πολλές φορές μάλιστα με τρόπο που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε αστυνομικό.

Στις κτηνοτροφικές περιοχές ο Άγιος τιμούνταν παλιά με καθολική αργία. Οι βοσκοί επικαλούνταν τη χάρη του για την απομάκρυνση λύκων και άλλων αρπακτικών ζώων αλλά και για την ανεύρεση χαμένων ζώων τους και ζωοκλεπτών.

Στην αφήγηση θαύματος με πρωταγωνιστές έναν Εβραίο και έναν  Χριστιανό βλέπουμε ότι ο όρκος στην εικόνα του Αγίου Μηνά ήταν επιβεβαίωση ενοχής ή αθωότητας.

Στους γεωργικούς πληθυσμούς ο Άγιος Μηνάς συνδέονταν με τις μετεωρολογικές προβλέψεις  καθώς η γιορτή του, στις 11 Νοεμβρίου, είναι το προμήνυμα του χειμώνα.

Στους μικρασιατικούς πληθυσμούς και μάλιστα στην Καππαδοκία ο Άγιος Μηνάς ήταν ο προστάτης των ξενιτεμένων ενώ στα χωριά του Βόλου θεωρούνταν ο προστάτης των ανύπαντρων γυναικών. Σε νησιά του Αιγαίου η λατρεία του συνδέονταν με το άνοιγμα των βαρελιών με το νέο κρασί.

Κατά περίεργο τρόπο πάντως στην Κρήτη η λαϊκή λατρεία του Αγίου Μηνά ήταν περιορισμένη. Δεν αναφέρονται ιδιαίτερες πράξεις και συνήθειες σχετικές με τον Άγιο πέρα από τα συνηθισμένα αφιερώματα άρτων και λαμπάδων την ημέρα της γιορτής του.

Πρέπει όμως να σημειωθεί η εντύπωση που προκαλούσε ο μεγάλος ναός του Αγίου όπως αυτή εκφράζεται μέσα από δίστιχα (μαντινάδες) : 

Άγγελος είναι στη θωριά τ Αγιού Μηνά κολώνα

Όποιος σε πάρει δε γερνά ποτέ ντου στον αιώνα.

Ώστε να στέκουν τα βουνά κι ο Άι Μηνάς στη Χώρα

Ως τότεσας θα σ αγαπώ κι ας μην σε πάρω κιόλα.

Για την πόλη του Ηρακλείου ο Άγιος Μηνάς ήταν και παραμένει ο άγρυπνος φρουρός και ο υπερφυσικός προστάτης της. Αυτή η λαϊκή πίστη των κατοίκων του Ηρακλείου και ο στενός δεσμός τους με τον Άγιο Μηνά αποδόθηκε με αξιοθαύμαστη λογοτεχνική δύναμη από το Νίκο Καζαντζάκη.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από το έργο του Θεοχάρη Δετοράκη, "Ο Άγιος Μηνάς-Αγιολογικά, Υμνολογικά, Ιστορικά").