Καστέλλι Πεδιάδος: Η τεράστια σβάστικα που ανατινάχθηκε μετά το σαμποτάζ του αεροδρομίου

 

Νότια του παλιού αεροδρομίου στο Καστέλλι Πεδιάδος, μέσα σε ένα ελαιώνα, συναντάμε ένα σωρό από πέτρες με ακέραια ακόμα τμήματα της τσιμεντένιας κατασκευής από την οποία προέρχονται.

Αν παρατηρήσει κανείς αυτά τα κομμάτια θα διπιστώσει πως πρόκειται για μια ανθρώπινη κατασκευή που κάποτε παρέπεμπε στη σβάστικα που χρησιμοποιούσαν ως σύμβολο οι Γερμανοί Ναζί του Αδόλφου Χίτλερ στη σημαία τους.

Όπως μας περιέγραψε ο Καθηγητής και Ιστορικός Γεώργιος Καλογεράκης, ο οποίος και μας υπέδειξε το σημείο όπου βρίσκεται, η σβάστικα είχε κατασκευαστεί σε μεγάλο μέγεθος από τους Γερμανούς στο σημείο εκείνο, όπου παλαιότερα δεν υπήρχαν ελαιόδεντρα, ώστε να είναι αναγνωριστικό σημείο του παρακείμενου αεροδρομίου.Ήταν ένα σύμβολο ισχύος και εξουσίας στην περιοχή μια υπενθύμιση πως αυτόν τον τόπο τον είχαν καταλάβει εκείνοι.

Σε κείμενο του κ. Καλογεράκη που δημοσιεύθηκε στη σελίδα «Η Κρήτη στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής 1941-1945» αναφέρονται τα εξής ως προς τη σβάστικα και το πώς έγινε η ανατίναξη της μετά το επιτυχημένο σαμποτάζ του αεροδρομίου:

«Στις αρχές Ιουλίου του 1943, πριν τη συμμαχική απόβαση στη Σικελία, το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής αποφάσισε να χτυπήσει τις αεροπορικές βάσεις του Νομού Ηρακλείου. Επέλεξε τα αεροδρόμια Ηρακλείου, Καστελλίου Πεδιάδος και Τυμπακίου για δύο κυρίως λόγους.

α) Να παραπλανηθούν οι Γερμανοί και να νομίσουν πως η απόβαση θα γίνει στην Κρήτη, όπως εξάλλου προπαγάνδιζε το Συμμαχικό Στρατηγείο με τους Αξιωματικούς συνδέσμους που έστελνε στο νησί τη διάρκεια της Κατοχής και

β) Να εμποδίσουν τα Γερμανικά αεροσκάφη από τα αεροδρόμια της Κρήτης, να συνδράμουν τις δυνάμεις τους στη Σικελία, βυθίζοντας τα φίλια αποβατικά σκάφη όταν αυτά θα επιχειρούσαν προσεγγίζοντας τις Ιταλικές ακτές.

Ως ημερομηνία του εγχειρήματος επέλεξαν τα μεσάνυχτα της 4ης ξημερώματα 5ης Ιουλίου 1943, ταυτόχρονα για όλους τους στόχους. Η επιχείρηση ονομάστηκε ΑΛΜΠΟΥΜΕΝ που σήμαινε «το ασπράδι του αυγού».

Στις ομάδες των σαμποτέρ συμμετείχαν και Κρήτες Υπαξιωματικοί. Για το αεροδρόμιο Καστελλίου, ο Καστελλιανός Κίμωνας Ζωγραφάκης. Για το αεροδρόμιο Ηρακλείου, ο Αρχανιώτης Γιάννης Ανδρουλάκης. Για το αεροδρόμιο Τυμπακίου, ο Γιώργης Βοσκάκης-Μηναδογιώργης από το χωριό Σάτα Αμαρίου. Το σκάφος επιφανείας αποβίβασε τους σαμποτέρ στην Τρυπητή, μια απόκρημνη παραλία στα Νότια του Νομού Ηρακλείου στις 23 Ιουνίου 1943. Επικεφαλής όλης της επιχείρησης ορίστηκε ο Άγγλος Ταγματάρχης Sutherland. Αυτός έμεινε στον τόπο της αποβίβασης και με έναν ασυρματιστή θα συντόνιζε όλη την επιχείρηση.

Οι ομάδες χωρίστηκαν και ανέλαβε η κάθε μια τον ρόλο της. Επικεφαλής της ομάδας για το Καστέλλι ήταν ο Δανός Υπολοχαγός Άντερς Λάσσεν. Για το αεροδρόμιο Ηρακλείου ήταν ο Άγγλος Υπολοχαγός Κένεθ Λάμονμπυ. Για το αεροδρόμιο Τυμπακίου ήταν ο Σκωτζέζος Υπολοχαγός Ρόνυ Ρόβς.

Τη νύχτα της 4ης Ιουλίου 1943, οι σαμποτέρ του αεροδρομίου Καστελλίου χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Ο Άντερς Λάσσεν με τον Λοχία Τζόουνς, επιχείρησαν από τα Δυτικά και ο Κίμωνας Ζωγραφάκης με τον Λοχία Νίκολσον και τον Δεκανέα Γκρέιβς από τα Ανατολικά.

Η επιχείρηση πέτυχε. Το αεροδρόμιο παραδόθηκε στις φλόγες. Μετά το σαμποτάζ, ο Κίμωνας Ζωγραφάκης με τους συντρόφους του Νίκολσον και Γκρέιβς στράφηκαν προς το χωριό Αμαριανό. Μόλις διάβηκαν τα συρματοπλέγματα του αεροδρομίου, συνάντησαν μία τσιμεντένια σβάστικα μεγάλου μεγέθους που δέσποζε στο μέσον ενός χέρσου χωραφιού.

Ο Καστελλιανός Κίμωνας Ζωγραφάκης, το έτος 2003 μας οδήγησε στο σημείο, (τώρα βρίσκεται στη μέση ενός ελαιοχώραφου), και μας αφηγήθηκε»: «Επροπατούσαμε γρήγορα να βγούμε από το αεροδρόμιο. Επηγαίναμε στο Αμαριανό στου Ψαροκυριάκου το σπίτι.

Μόλις επεράσαμε τα σύρματα, ο Λοχίας εβρέθηκε μπροστά σε ένα αγκυλωτό σταυρό, αυτό που είχανε οι Γερμανοί στις σημαίες τους. Ήτανε φτιαγμένος από τσιμέντο και επατούσε σε ένα χτιστό τράφο. Μεγάλος ήτανε.

Εγώ εσκέφτηκα ότι τον είχανε καμωμένο για τα αεροπλάνα ντως, να τόνε βλέπουνε προτού να προσγειωθούνε. Ο Λοχίας τόνε πλησίασε. Μου κάνει νόημα και ανοίγει το σάκο του. Ήβγαλε μία από τις μπόμπες που εβάζαμε στα αεροπλάνα για να ανατιναχτούν και την τοποθέτησε στον αγκυλωτό σταυρό. Τήνε κανόνισε να σκάσει σε κάμποση ώρα και φύγαμε. Μετά τον πόλεμο όταν εγύρισα από τη Μέση Ανατολή, ήρθα εδώ να δω ήντα επογίνηκε. Και θωρώ, ό,τι βλέπεις εδά και εσύ. Τον αγκυλωτό σταυρό να έχει γίνει τέσσερα κομμάθια.

Ερώτηξα μια φορά στο καφενείο του αδερφού μου του Χάρη, αυτόν που έχει το χωράφι με τσι ελιές τώρα εδώ, ήντα ’ναι αυτές οι πέτρες και δεν εκάτεχε να μου πει. Δεν το έχω πει σε κανένα αυτό, εδά και εξήντα χρόνια. Εσύ είσαι ο πρώτος που το λέω…»