Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου, μετά την ανακαίνιση
και επανέκθεση των ευρημάτων που φιλοξενεί, αποτελεί σίγουρα ένα από τα σημεία
που δεν πρέπει να παραλείψει να επισκεφθεί όποιος βρεθεί στην όμορφη πόλη του
Αγίου Νικολάου.
Πρόκειται για ένα σύγχρονο Μουσείο, με πλούσια και μοναδικά αρχαιολογικά
ευρήματα, αντιπροσωπευτικά όλων των περιοχών αρμοδιότητας της Εφορίας
Αρχαιότητών Λασιθίου.
Η μόνιμη συλλογή του αποτελείται από αντικείμενα προερχόμενα
κυρίως από ανασκαφικές έρευνες των τελευταίων 70 περίπου χρόνων σε αρχαίους
οικισμούς, τάφους, ιερά, από τη μια άκρη του Λασιθίου έως την άλλη.
Τα ευρήματα της συλλογής του Μουσείου υπερβαίνουν σε αριθμό τις
30.000 και χρονολογούνται από την Τελική Νεολιθική ως και την Οθωμανική
περίοδο.
Η Συλλογή του Μουσείου Αγίου Νικολάου δημιουργήθηκε μετά το
τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ενώ συγκροτήθηκε ουσιαστικά από τα ευρήματα των
ανασκαφών της ΕΦ.Α.ΛΑΣ. και των ξένων Αρχαιολογικών Σχολών στην Ανατολική Κρήτη
από τη δεκαετία του ’60 κι έπειτα.
Έως τότε τα σημαντικά ευρήματα της περιοχής μεταφέρονταν στο
Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου, ενώ οι δευτερεύουσας σημασίας αρχαιότητες
παρέμεναν στις αρχαιολογικές συλλογές της περιοχής (Νεάπολης, Ιεράπετρας,
Σητείας).
Η ίδρυση του Μουσείου στον Άγιο Νικόλαο αποφασίστηκε το 1961
και η αρχιτεκτονική μελέτη εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό
(1903-1976).
Το κτίριο, με συνολικό εμβαδόν 450τμ. περίπου, αποτελούμενο
από οκτώ αίθουσες οργανωμένες γύρω από αίθριο, ήταν τυπικό δείγμα της
αρχιτεκτονικής των μουσείων της δεκαετίας του 1960.
Η ανέγερσή του ξεκίνησε το 1963 και ολοκληρώθηκε το 1968. Το
1969 διαμορφώθηκε η πρώτη έκθεση και άνοιξε τις πύλες του για το κοινό ως
μικρό επαρχιακό μουσείο, υπαγόμενο στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου.
Η έλλειψη εκθεσιακών
και αποθηκευτικών χώρων και οι αδυναμίες που διαπιστώνονταν καθημερινά στη λειτουργικότητά
του, ήταν οι λόγοι που οδήγησαν την αρμόδια πρώην ΚΔ’ Εφορεία Προϊστορικών και
Κλασικών Αρχαιοτήτων να καταβάλει πολύχρονο αγώνα για να εξασφαλίσει την
επέκταση και αναβάθμιση του αρχικού κτιρίου.
Έτσι το 2011 το
Μουσείο Αγίου Νικολάου έκλεισε τις πύλες του για να υποστεί εκτεταμένη
ανακαίνιση κι άρχισε να επαναλειτουργεί το 2023, μετά από μια μακρά περίοδο
εργασιών που καλύφθηκαν από το ΕΣΠΑ 2014-2020.
Σήμερα ο επισκέπτης του μπορεί να θαυμάσει τον τεράστιο πλούτο των εκθεμάτων που φιλοξενεί σε καλά δομημένες προθήκες, με επεξηγηματικές πινακίδες για το κάθε αντικείμενο αλλά και γενικότερα για την περίοδο και την κατηγορία που αφορά, π.χ. περιοχές όπου ανευρέθηκαν, αναζήτηση του Θείου, λατρεία σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, αφιερώματα στους θεούς, άνδρες και γυναίκες στην εποχή του Χαλκού, ταφές και τιμές στους νεκρούς, Πολίτες και πόλεις-κράτη, τα παιδία παίζει κ.α.
(Αντλήθηκαν πληροφορίες από την ιστοσελίδα του Μουσείου)