Το Μινωικό Ανακτορικό Κέντρο στο Μοναστηράκι Αμαρίου (φωτογραφίες)

 

Έξω από το Μοναστηράκι Αμαρίου, στη θέση Κόκκινος Χάρακας, σε ένα χαμηλό λόφο πάνω από την πεδιάδα των Ασωμάτων και τον Πλατύ Ποταμό, έχει ανασκαφεί ένα σημαντικό μινωικό ανακτορικό κέντρο της παλαιοανακτορικής περιόδου 2000-1700 π.Χ., το οποίο φαίνεται να ήταν στενά συνδεμένο με τη Φαιστό.

Το ανακτορικό κέντρο στο Μοναστηράκι είχε πρωτοανασκαφεί, μερικώς, από Γερμανούς αρχαιολόγους, μέλη του στρατού Κατοχής κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο με καταναγκαστική εργασία εργατών από τα γύρω χωριά. Λέγεται μάλιστα πως εκείνοι βρήκαν και αφαίρεσαν από το χώρο τη δεύτερη σφραγίδα του Μίνωα.

Οι νεότερες  ανασκαφές άρχισαν το 1980 και συνεχίζονται, με επικεφαλής την αρχαιολόγο Αθανασία Κάντα, καθώς πρόκειται για μια αρκετά μεγάλη εγκατάσταση, η οποία υπολογίζεται ότι καταλάμβανε περίπου 300 στρέμματα.

Στο χώρο έχουν εντοπιστεί μεγάλες αποθήκες, όπου αποκαλύφθηκαν δεκάδες πιθάρια για αποθήκευση λαδιού, κρασιού, σιτηρών μαζί με πολλά σφραγίσματα (150 στον αριθμό). Μάλιστα από τους αρχαιολόγους γίνεται λόγος για το πρώτο αρχείο σφραγισμάτων που μαρτυρά και τη λειτουργία εκεί ανακτορικού κέντρου με αυστηρό διοικητικό έλεγχο των διακινούμενων προϊόντων.

Επίσης έχουν ανασκαφεί χώροι λατρείας, μεγάλα εργαστήρια, κατοικία, καθώς και δωμάτιο συμποσίων με νεροχύτη και οχετό όπου βρέθηκαν πολλά σπασμένα κύπελλα. Πέρα από τα σφραγίσματα έχει εντοπιστεί ένα ενδιαφέρον πήλινο ομοίωμα ιερού, κάτι σαν μακέτα ενός κτιρίου από πηλό, που διατηρεί ίχνη βαφής από μαύρο άσπρο και κοκκινωπό χρώμα. Ακόμα οι ανασκαφές έφεραν στο φως υφαντικά βάρη, χάλκινα αντικείμενα, και άλλα αγγεία, τα οποία μεταφέρθηκαν στο Μουσείο του Ρεθύμνου.

Στον πυρήνα του ανακτορικού κέντρου ξεχωρίζει ένα κτίριο με κυκλώπεια τοιχοδομία και οδοντωτή πρόσοψη, στο οποίο διακρίνεται η «Μινωική Αίθουσα» με κεντρικό κίονα και θύρα με λίθινες βάσεις παραστάδων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης όμβριων υδάτων που βλέπουμε εκεί, το οποίο χρονολογείται στο τέλος της παλαιοανακτορικής περιόδου (1700π.Χ.) και αποτελεί προς το παρόν το πρωιμότερο και το μοναδικό για την εποχή δείγμα.Σήμερα μπορεί να δει κανείς στο χώρο τους αγωγούς, τις λεκάνες συλλογής και την κυκλική δεξαμενή.

Η αρχιτεκτονική του χώρου, τα στοιχεία πολεοδομίας του και η διαχείρηση των ομβρίων υδάτων δείχνουν την ισχυρή κεντρική οργάνωση του Μοναστηρακίου. Η εξάρτησή του από το ανάκτορο της Φαιστού καταδεικνύεται από τα ευρήματα, τα οποία παρουσιάζουν μεγάλες ομοιότητες με αυτά της Φαιστού. Την ίδια εικόνα εμφανίζει και η διοικητική οργάνωση του χώρου που έχει μελετηθεί μέσα από το σφραγιστικό σύστημα το οποίο αποκάλυψαν τα πολυάριθμα σφραγίσματα.

Το ανακτορικό κέντρο του Μοναστηρακίου φέρεται να καταστράφηκε από σεισμό και την πυρκαγιά που ακολούθησε στο τέλος της παλαιοανακτορικής περιόδου (1700 π.Χ), όπως συνέβη και στα υπόλοιπα ανακτορικά κέντρα και τα μεγάλα ανάκτορα της Κρήτης. Φεύγοντας οι κάτοικοι από εκεί πήραν μαζί τους πολύτιμα αντικείμενα κι ότι μπορούσαν να μεταφέρουν αφήνοντας όλα τ άλλα πίσω τους.

Σε αντίθεση με άλλα ανακτορικά κέντρα, το Μοναστηράκι δεν ανοικοδομήθηκε κατά την νεοανακτορική εποχή και εγκαταλείφθηκε οριστικά. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος για το κοινό καθημερινά, εκτός Τρίτης, από τις 8.30 το πρωί ως τις 15.30 το απόγευμα.