Άγιος Δημήτριος στη Βιράν Επισκοπή: Το βυζαντινό λουτρό που έγινε εκκλησία κατά την Ενετοκρατία

 

Η Βιράν Επισκοπή θεωρείται πως υπήρξε, κατά τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο, έδρα επισκοπής, πράγμα που μπορεί να εξηγήσει και την ύπαρξη βασιλικής (κατεστραμμένης σήμερα) στο χώρο δίπλα από το σύγχρονο ναό των Αγίων Αναργύρων (δείτε εδώ).

Σε αγροτική τοποθεσία, δυτικά του σημερινού οικισμού της Βιράν Επισκοπής, μέσα στο πράσινο, σώζεται συντηρημένος ο τρίκλιτος ναός του Αγίου Δημητρίου με μονόχωρο τρουλλαίο παρεκκλήσι στη νότια πλευρά του. 

Ο χώρος εσωτερικά είναι ορθογώνιος χωρισμένος, από τοξοστοιχίες με πεσσούς, σε τρία κλίτη που καλύπτονται από ημικυλινδρικές καμάρες, με πολλά κυκλικά φωτιστικά ανοίγματα.Ο ανατολικός τοίχος του νότιου κλίτους κοσμείται με δίλοβο τυφλό αψίδωμα.

Στα νότια βρίσκεται το τρουλλαίου κτίσμα το οποίο δεν διαθέτει αψίδα ενώ στην ανωδομή του υπάρχουν κι άλλα φωτιστικά ανοίγματα.

Φαίνεται πως το αρχικό δίκλιτο κτίσμα είχε κατασκευαστεί και λειτούργησε ως λουτρό κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους. Εξάλλου δίπλα ακριβώς στο ναό υπάρχει ρεματιά στην οποία κυλά ο ποταμός Αρκαδιώτης.

Σε επόμενη φάση μετατροπής του κτιρίου προστέθηκε στα νότια ο τρουλλαίος χώρος ενώ στα χρόνια της πρώιμης βενετοκρατίας το λουτρό μετατράπηκε σε ναό, αφού συμπληρώθηκε μια αψίδα ανατολικά, ένα πλήρες κλίτος προς το βορρά και το χαρακτηριστικό υστερογοτθικό θύρωμα στα δυτικά.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από την έκδοση «Χριστιανικά Μνημεία της Κρήτης, Συνοδική Επιτροπή Θρησκευτικού Τουρισμού της Εκκλησίας Κρήτης: Μ.Κ.Ο. "Φιλοξενία")