Λάζαροι: Τα νεκρικά ψωμιά των χωριών του Ψηλορείτη

Στα Ανώγεια και σε άλλα χωριά του Ψηλορείτη, κατά το παρελθόν, οι συγγενείς των νεκρών πήγαιναν το πρωί του Λαζάρου στην εκκλησία ως μνημόσυνο για τους αγαπημένους τους που είχαν φύγει από τη ζωή ανθρωπόσχημα ψωμιά,μεγάλων διαστάσεων.

Σύμφωνα με το συγγραφέα και δημοσιογράφο Νίκο Ψιλάκη, που αναφέρει και διασώζει τη σχετική αναφορά στην παράδοση της περιοχής στο βιβλίο του "Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη-Έθιμα στον κύκλο του χρόνου", και σήμερα συμβαίνει αυτό, σε κάποιες περιπτώσεις, όμως οι άρτοι είναι απλοί κι όχι ανθρωπόσχημοι.

Τους λαζάρους τους ζύμωναν οι γυναίκες του Ψηλορείτη την παραμονή του Σαββάτου του Λαζάρου και την επόμενη ημέρα το πρωί τους απέθεταν μπροστά από το Ιερό Βήμα.

Στο τέλος τους τεμάχιζαν και τους μοίραζαν στους πιστούς για συγχώρεση των πεθαμένων τους.

Οι ανθρωπόμορφοι λάζαροι ήταν μεγάλου μεγέθους, μπορούσαν να φτάσουν και το ένα μέτρο. Πάνω στην ελλειψοειδή επιφάνεια τους εικονίζονταν σε ανάγλυφη μορφή ένας άνθρωπος, άνδρας ή γυναίκα, σε νεκρική στάση, δηλαδή με τα χέρια δεμένα στη μέση σε σχήμα σταυρού.Γύρω από τη μορφή υπήρχε ζυμαρένιο κορδόνι που υποδήλωνε τον τάφο ή ζυμαρένια άνθη.

Οι γυναίκες που ζύμωναν τέτοιους λαζάρους φρόντιζαν να υπάρχουν ομοιότητες με το νεκρό ή τη νεκρή συγγενή τους,δηλαδή στοιχεία που υποδήλωναν την ταυτότητα των μνημονευθέντων. Αν για παράδειγμα ήταν βοσκός του έβαζαν μια βέργα στα χέρια, αν ήταν λυράρης μια λύρα κτλ.

Στην πραγματικότητα ήταν μια εντυπωσιακή νεκρολατρική εκδήλωση καθώς οι πιστοί στο τέλος δεν έτρωγαν ένα απλό ψωμί αλλά ένα ψωμί ταυτισμένο με κάποιο μέλος της κοινότητας τους που πια δεν ήταν στη ζωή.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα