Το άγνωστο λαογραφικό μουσείο του οικισμού της Σαμαριάς

Στον οικισμό της Σαμαριάς, μέσα στο διάσημο φαράγγι της Κρήτης, βρίσκεται ένα μικρό μουσείο, άγνωστο στον πολύ κόσμο, καθώς συνήθως είναι κλειστό, λόγω έλλειψης προσωπικού για τη λειτουργία του αλλά και φροντίδας σε ότι αφορά στην προβολή των εκθεμάτων του.

Της Ελένης Βασιλάκη

Το μουσείο στεγάζεται σε δίπατο κτίσμα ιδιοκτησίας Καλογεράκη που αναπαλαιώθηκε και συντηρήθηκε για να φιλοξενήσει όλα εκείνα τα αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν οι τελευταίοι κάτοικοι του οικισμού, πριν αυτός ερημώσει πλήρως το 1962 προκειμένου να λειτουργήσει ο Εθνικός Δρυμός της Σαμαριάς.

Εργαλεία αγροτικά, μελισσοκομικά, οικιακά σκεύη, θραύσματα αγγείων και πολλά άλλα αντικείμενα ξεχασμένα σήμερα, βρίσκονται στους δύο ορόφους του μικρού μουσείου.

Στο ισόγειο ξεχωρίζουν παλιές μυλόπετρες του ελαιοτριβείου Καλογεράκη καθώς και άλλα εξαρτήματα του που διηγούνται τη δική τους ιστορία.

Στο βιβλίο του Αντώνη Πλυμάκη «Μνήμες Σαμαριάς» διαβάζουμε πως ο Νταμουλής Καλογεράκης πελέκισε με τα χέρια του τις μηλοπέτρες στο λιοτρίβι του ενώ τα υπόλοιπα εξαρτήματα, κοχλίας κ.α, έφθασαν ως το χωριό της Σαμαριάς από την Αγία Ρουμέλη κουβαλώντας τα με τα χέρια και με ζώα και με πολύ μεγάλη προσπάθεια.

Το λιοτρίβι του Καλογεράκη δούλευε ως την απαλλοτρίωση του το 1962 και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε. Στην πορεία των ετών γκρεμίστηκε το ένα κομμάτι του, μέχρι που η Δασική Υπηρεσία αποφάσισε την αναστύλωση του .

Αξίζει ν αναφέρουμε πως 1962, κατά την απαλλοτρίωση της περιοχής για να λειτουργήσει ο Εθνικός Δρυμός, είχαν μετρηθεί 1200 ελαιόδεντρα, τα οποία βρίσκονταν στην απέναντι πλευρά του οικισμού της Σαμαριάς ως το εκκλησάκι του Αη Γιώργη, ακόμα και ανάμεσα στα σπίτια.

Το σκάψιμο τους γινόταν με ξύλινο αλέτρι ενώ η λίπανση τους με τις κοπριές των ζώων. Σε σημεία που ήταν απότομα για να συγκρατούν το χώμα έκτιζαν τα λεγόμενα παδόμια, κάτι σαν τις πεζούλες που όλοι ξέρουμε, ενώ η συγκομιδή της ελιάς γινόταν με τα χέρια, ένας ένας ο καρπός.

Στο δεύτερο όροφο, με το ξύλινο πάτωμα και τα δοκάρια από κυπαρίσσι, δεσπόζει στο μέσο ένας παλιός αργαλειός. Η γυναίκα που ύφαινε σ αυτόν άφησε μισοτελειωμένη μια πολύχρωμη κουρελού.

Ο χρόνος μοιάζει να έχει "παγώσει" μέσα στο μικρό μουσείο όπου παρά την εγκατάλειψη όλα μοιάζουν λες και περιμένουν ν αποκτήσουν ζωή. 

Είναι στ' αλήθεια κρίμα που δεν μπορούν οι χιλιάδες επισκέπτες της Σαμαριάς να δουν όλα αυτά τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης των ανθρώπων που ζούσαν σ αυτή την απομονωμένη γωνιά της Κρήτης. Θα ήταν μια καλή ευκαιρία να κατανοήσουν από πρώτο χέρι την οργάνωση της κοινωνίας τους και τις μεγάλες προσπάθειες που κατέβαλαν για να την κρατήσουν ζωντανή

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε SITE, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)