Ο θάνατος και η επεισοδιακή κηδεία του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη

"Ξέρω καλά πως ο θάνατος δε νικιέται, μα η αξία του ανθρώπου δεν είναι η Νίκη, παρά ο αγώνας για τη Νίκη. Και ξέρω ακόμα ετούτο το δυσκολότερο: δεν είναι ούτε ο αγώνας για τη Νίκη, η αξία του ανθρώπου είναι μονάχα ετούτη: να ζει και να πεθαίνει παλικαρίσια και να μην καταδέχεται αμοιβή. Κι ακόμα ετούτο το τρίτο, ακόμα πιο δύσκολο: η βεβαιότητα, πως δεν υπάρχει αμοιβή, να μην σου κόβει τα ήπατα παρά να σε γεμίζει χαρά υπερηφάνεια κι αντρεία".

Αυτό είχε γράψει, μεταξύ άλλων, για το θάνατο ο μεγάλος Κρητικός συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης στο έργο του "Αναφορά στο Γκρέκο". Ο αγαπημένος συγγραφέας των Ελλήνων, αλλά και από τους πιο πολυδιαβασμένους στον κόσμο, έφυγε από τη ζωή στις 26 Οκτωβρίου του 1957 .

Μετά από ένα ταξίδι στην Κίνα, προσκεκλημένος της κινεζικής κυβέρνησης τον Ιούνιο του 1957, ο Νίκος Καζαντζάκης, επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του προσβληθείς από λευχαιμία (σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο θάνατός του αποδίδεται σε βαριάς μορφής ασιατική γρίπη) και πέθανε σε ηλικία 74 ετών.

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα, αλλά ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Θεόκλητος αρνήθηκε αφού ο Καζαντζάκης είχε κατηγορηθεί ς ιερόσυλος, με βάση αποσπάσματα από τον "Kαπετάν Mιχάλη" και το σύνολο του περιεχομένου του "Τελευταίου Πειρασμού" .

Αποτέλεσμα ήταν η σορός του Καζαντζάκη να παραμείνει στο νεκρικό θάλαμο του Α΄ νεκροταφείου Αθηνών, απόντος και του ιερέα. 

Άκαρπες απέβησαν οι προσπάθειες που κατέβαλαν ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο κυβερνητικός επίτροπος Θ. Σπεράντζας, φίλοι και οι δύο του Καζαντζάκη, να μείνει η σορός του σε ναό της Αθήνας μέχρι την αναχώρησή της για την Κρήτη.

Δυστυχώς ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Θεόκλητος δεν τόλμησε το αυτονόητο, φοβούμενος ίσως και τις αντιδράσεις κάποιων ακραίων χριστιανικών ομάδων.

Έτσι, η σορός του συγγραφέα μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο. Στις 5 Νοεμβρίου τελέσθηκε η εξόδιος ακολουθία στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά, παρουσία του Αρχιεπισκόπου Κρήτης  Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων. Στην ταφή του Νίκου Καζαντζάκη, στην ντάπια Μαρτινέγκο, πάνω στα  τείχη,ωστόσο οι ιερείς δεν συμμετείχαν, κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου. 

Στη νεκρική πομπή προηγήθηκε η  Φιλαρμονική του Δήμου, πίσω της τμήμα Οδηγών και ομάδα Σπουδαστών της Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Δεξιά και αριστερά στάθηκαν κοπέλες του Λυκείου Ελληνίδων και νεαροί Βρακοφόροι, οι οποίοι και κρατούσαν τα κατατεθέντα στέφανα. Ακολούθησαν τα εξαπτέρυγα και στη συνέχεια το φέρετρο το οποίο περιβάλλονταν  από Βρακοφόρους του Συλλόγου Βρακοφόρων Χανίων.

 Η πομπή ακολούθησε τη διαδρομή από την λεωφόρο Καλοκαιρινού, την οδό 1821,έστριψε την οδόν Κόσμων, ανήλθε τις οδούς 1856 και Έβανς και στη συνέχεια την Λεωφόρο Ν. Πλαστήρα, από όπου ανέβηκε στο Ενετικό Τείχος. 

Κατά μήκος των δρόμων, από όπου πέρασε η πομπή, χιλιάδες λαού είχαν καταλάβει τα πεζοδρόμια και τα μπαλκόνια ενώ άλλοι τόσοι είχαν κατακλύσει τον Προμαχώνα Μαρτινέγκο, στον οποίο είχε αποφασισθεί να ενταφιαστεί ο Καζαντζάκης. 

Στη 1:30 το μεσημέρι η νεκρική πομπή ανέβηκε στον Προμαχώνα, μετά από σύντομη δέηση και υπό τους ήχους του Εθνικού Ύμνου από τη  Φιλαρμονική του Δήμου ολοκληρώθηκε η ταφή .

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε, όπως το θέλησε ο ίδιος, η επιγραφή: "Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος".

(Η φωτογραφία προέρχεται από τις ψηφιοποιημένες συλλογές ΕΛΙΑ, το βίντεο από το Αρχείο του Μουσείου Νίκου Καζαντζάκη, μέρος του κείμενου από το tvxs )