Κι όμως οι Μινωίτες έφτιαχναν τα αριστουργήματα της μικρογραφικής τέχνης τους χωρίς μεγεθυντικούς φακούς

Κατηγορηματική ως προς το ότι δεν έχουμε μέχρι σήμερα καμία ένδειξη για χρήση από τους Μινωίτες μεγεθυντικών φακών προκειμένου να δημιουργήσουν τα αριστουργήματα της μικρογραφικής τέχνης, που όλοι γνωρίζουμε, εμφανίστηκε χθες η ειδική σε θέματα μινωικής σφραγιδογλυφίας  Olga Krzyszkowska.

Της Ελένης Βασιλάκη

Σε διάλεξη της  στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου με τίτλο "Minoan seals: An Art in miniature" (Μινωικές σφραγίδες: μια τέχνη σε μικρογραφία) έκανε μια αναδρομή στη σπουδαία αυτή τέχνη των Μινωιτών παρουσιάζοντας στοιχεία για τη χρήση, τις μορφές και τα υλικά κατασκευής των σφραγιδόλιθων.

Όπως είπε, τα κύρια χαρακτηριστικά της  μινωικής σφραγιδογλυφίας  ήταν το εξαιρετικά δημιουργικό μείγμα παράδοσης και καινοτομίας που τη διέκρινε, η αποδοχή από τους Μινωίτες νέων υλικών, τεχνολογίας και μοτίβων, με επιρροές και από το εξωτερικό, καθώς επίσης η μεγάλη εφευρετικότητα και πρωτοτυπία της.

Από τις μινωικές σφραγίδες, που έχουν βρεθεί σε ανασκαφές, αντλούμε πληροφορίες  για:

-το φυσικό κόσμο και πως οι άνθρωποι εκείνης της εποχής τον αξιοποιούσαν

-τις θρησκευτικές πρακτικές και πεποιθήσεις τους

-τις πράξεις της ελίτ της τότε κοινωνίας, όπως για παράδειγμα τα ταυροκαθάψια, το κυνήγι, οι αγώνες κ.α

-την κοινωνική θέση

-το εμπόριο και την ανταλλαγή προϊόντων

-την αρχαία τεχνολογία

Όσο αυξάνονταν η γνώση των τεχνιτών, που έφτιαχναν σφραγίδες, γύρω από τα εργαλεία και τις διάφορες τεχνικές τόσο ξεπερνούσαν τις προκλήσεις των νέων υλικών, που διαρκώς εμφανίζονταν, και αποτελούσαν την πρώτη ύλη για τα μικρά δημιουργήματα τους.

Η Olga Krzyszkowska παρουσίασε διαφάνειες με σφραγίδες που έχουν βρεθεί σε διάφορες περιοχές της Κρήτης φτιαγμένες από κόκαλο (2.500 π. Χ), από χαυλιόδοντα ιπποπόταμου (2.250 π.Χ), από χλωρίτη (2000-1800 π.Χ), από ασβεστίτη, στεατίτη, οψιανό (1700 π.Χ) κ.α

Εκείνο που ωστόσο προκάλεσε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όσων παρακολούθησαν την διάλεξη της Πολωνής ειδικού, ήταν οι υποθέσεις για το πως μπορεί οι Μινωίτες να έφτιαχναν αυτά τα μικρά θαύματα.

Όπως είπε, στη Γερμανία, αναδημιούργησαν, για πειραματισμό, ένα ξύλινο εργαλείο που εκτιμούν πως πλησίαζε αρκετά εκείνο που είχαν οι Μινωίτες και που σήμερα μπορεί να βρει κανείς στις Ινδίες και το Ιράν, σε κοντινή εκδοχή.

Πρόκειται για ένα λαξευτικό τόρνο που παρέχει περιστροφική τεχνολογία, τροφοδοτούμενη από το τόξο που φέρει. Οι τροχοί κοπής και τα τρυπάνια φέρεται να προσαρτούνταν στο ελεύθερο άκρο της ατράκτου. Ο βοηθός του τεχνίτη φαίνεται να κινούσε το τόξο κι εκείνος έκοβε το πέτρωμα στην πρώτη του κοντινή μορφή με τη σφραγίδα που ήθελε να δημιουργήσει. Μετά το δούλευε με άλλα εργαλεία για να του δώσει το τελικό σχήμα. Ενδεχομένως να έβαζε και λάδι για να μην υπάρχει πρόβλημα με την τριβή.

 Η χάραξη τώρα των σχημάτων πάνω στις σφραγίδες ενδέχεται να γινόταν με εργαλεία από σμύριδα της Νάξου, που ήταν πολύ σκληρό υλικό.

Σχεδόν δεν έβλεπαν τι έκαναν οι τεχνίτες σε αυτές τις τόσο μικρές κλίμακες και με τον τρόπο που δούλευαν, ανέφερε η Olga Krzyszkowska  προσθέτοντας πως είναι σχεδόν μαγικό το να πιστέψεις πως όλα αυτά γινόταν χωρίς φακούς.

Όμως δεν έχουμε καμία ένδειξη για χρήση τέτοιων εργαλείων βοηθητικών, μια και οι γυάλινοι φακοί που έχουν βρεθεί σε ανασκαφές δεν έχουν τη δυνατότητα μεγέθυνσης σε ικανοποιητικό βαθμό.

Η ίδια επεσήμανε πως υπάρχουν πολλά ακόμα πράγματα που δεν μπορούμε να καταλάβουμε σε αυτή την τέχνη και ίσως προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθούσαν περισσότεροι πειραματισμοί κι ακόμα καλύτερα νέα ευρήματα σε ανασκαφές που θα φωτίσουν αυτό το μυστήριο.

Εκείνο πάντως που είναι σίγουρο είναι πως η τέχνη της μινωικής σφραγιδογλυφίας έφτασε στην κορύφωση της με τα ευρήματα στον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή στην Πύλο, τα οποία δεν αφήνουν αμφιβολία που έγιναν από Μινωίτες τεχνίτες. 

Εξάλλου πέρα από τον περίφημο σφραγιδόλιθο με τον Πολεμιστή εκεί βρέθηκαν 50 σφραγίδες εκ των οποίων κάποιες υπό τη μορφή χρυσών δακτυλιδιών με καθαρά μινωικές φιγούρες.

 Περί σμύριδος:

 Η σμύριδα, "σμύρις", Νάξου, είναι πέτρωμα που απαντάται στην περιοχή Αργοκοίλι της Νάξου.

 Είναι ορυκτό γνωστό από την αρχαιότητα που χρησιμοποιείται ως αποξεστικό και λειαντικό, για μέταλλα, γυαλί, ξύλα ή πετρώματα, αλλά και ως αντιολισθητικό.

 Η Νάξος αποτελεί τη μοναδική σμυριδοπαραγωγική περιοχή της Ευρώπης και μια από τις ελάχιστες της Γης. 

Τα σμυριδοφόρα κοιτάσματα της συγκεντρώνονται στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού, ανάμεσα στα χωριά Απείρανθος και Κόρωνος.

Τα σμυριδωρυχεία της Νάξου έχουν κηρυχθεί διατηρητέα από το Υπουργείο Πολιτισμού και αποτελούν σημαντικό μνημείο της νεότερης βιομηχανικής μας ιστορίας

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)