Η εντυπωσιακή Μονή του Τιμίου Σταυρού Βωσάκου- Ένα ιστορικό μοναστήρι στα Ταλλαία όρη - Ιστορίες, Ρεπορτάζ, Σχολιασμός Κρήτης Blog | e-storieskritis.gr

Σάββατο 19 Μαΐου 2018

Η εντυπωσιακή Μονή του Τιμίου Σταυρού Βωσάκου- Ένα ιστορικό μοναστήρι στα Ταλλαία όρη





H Μονή Τιμίου Σταυρού Βωσάκου είναι χτισμένη ανάμεσα στις κορυφές Κουτσοτρούλης, Σοφιανή και Κουφωτός, στις νότιες υπώρειες των Ταλλέων Ορέων, και σε απόσταση περίπου 4 χιλιομέτρων από τον οικισμό Δοξαρό.


Μέσα σ' ένα καταπράσινο τοπίο, γεμάτο πανέμορφα λουλούδια, εντυπωσιάζει πριν καν κάποιος περάσει στο εσωτερικό της.


 Η ονομασία


Ως επικρατέστερη ετυμολογική ερμηνεία της λέξης Βώσακος, που προσδιορίζει το συγκεκριμένο μοναστήρι, θεωρείται εκείνη του Μενελάου Παρλαμά, ο οποίος πιστεύει ότι είναι σύνθετη και αποτελείται από τις λέξεις : βους (βόδι) και σηκός (μάντρα), δηλαδή "μάντρα βοδιών".

 

Η λέξη είναι ουδετέρου γένους και εμφανίζεται στη γραφή με δύο μορφές : Βόσακος και Βώσακος.

 

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η ονομασία της προέρχεται από την παραφθορά της λέξης βοσκός. Μάλιστα σώζεται παράδοση σύμφωνα με την οποία: "Βοσκός που έβοσκε το κοπάδι του εκεί κοντά, έβλεπε τις νύχτες ένα φως. Πλησιάζοντας διαπίστωσε ότι μέσα στους σκίνους, από όπου προέρχονταν το φως, δεν υπήρχε φωτιά αλλά η εικόνα της Σταύρωσης του Χριστού." Έτσι έγινε εκκλησία προς τιμήν του εικονίσματος και ο τόπος ονομάστηκε Βοσ(α)κός.

 

Ο μύθος ωστόσο αυτός μοιάζει εμβόλιμος γιατί η λέξη Βώσακος είναι προχριστιανική και δωρική. Ήταν εξάλλου σύνηθες στις Δωρικές διαλέκτους να μεταβάλλονται λέξεις θεωρώντας ότι έτσι γίνονται πιο εύηχες και ενισχύονται οι δεσμοί και οι ιδιαιτερότητες μιας τοπικής κοινωνίας.


 Η ίδρυση της


Η μονή Βωσάκου ανήκει σε μια "αλυσίδα" μοναστηριών που αναπτύχθηκαν στους πρόποδες του Ψηλορείτη: Σαββαθιανών, Κρουσώνα, Ελεούσας, Ιερουσαλήμ, Γοργολεήμονος, Αγίου Αντωνίου, Βροντησίου, Βαρσαμονέρου, Ασωμάτων και πολλές άλλες. Οι ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες στην Ίδη δεν επέτρεπαν ίδρυση μοναστηριών σε μεγάλα ύψη.

 

Οι μονές Βωσάκου και Δισκουρίου διατήρησαν τον έλεγχο μεγάλων εκτάσεων πάνω στο βουνό, ο Βώσακος έφτανε από τη θάλασσα των Σισών μέχρι τη Ζώμυνθο, αλλά και τον έλεγχο των ιερών χώρων, ο Βώσακος βρίσκονταν στον ιερό χώρο του Τάλω και η μονή Δισκουρίου τους βοσκότοπους στο Ιδαίον Άντρον.

 

Η ίδρυση της μονής Βωσάκου, σύμφωνα με την αρχιτεκτονική των κτισμάτων της και την ανασκαφική έρευνα, ανάγεται στην ύστερη βενετική περίοδο, αν και στοιχεία για την ύπαρξη ενός κατεστραμμένου σήμερα τοιχογραφημένου ναού του 14ου-15ου αιώνα καταδεικνύουν τη χρήση του χώρου σε πιο πρώιμη περίοδο.

 

Η πρώτη γνωστή μνεία της μονής ανάγεται σε έγγραφο του 1629 ενώ αναφέρεται και στον Κρητικό Πόλεμο του Μαρίνου Τζάνε Μπουνιαλή.

 

Το κτιριακό συγκρότημα του μοναστηρίου αποτελείται από κτίσματα διαφόρων εποχών και διαμορφώνεται σε τρία επίπεδα.

 

Το καθολικό είναι μικρό και μονόχωρο και χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα (1885) στη θέση του τοιχογραφημένου ναού του 14ου-15ου αιώνα.

 

Το 1669 κατασκευάστηκε ο μνημειακός πυλώνας της, που αποτελεί και την κύρια είσοδο του μοναστηριού, και το 1673 η εντυπωσιακή κρήνη, που βρίσκεται δυτικά του καθολικού, καθώς και μεγάλο μέρος της βόρειας πτέρυγας.

 

Κατά την επανάσταση του 1821 η Μονή πυρπολήθηκε από τους Τούρκους και καταστράφηκαν τόσο το καθολικό, όσο και τα υπόλοιπα κτίρια, η βιβλιοθήκη και το αρχείο και εκτελέστηκαν οι 18 από τους 20 μοναχούς της. Επέζησαν μόνο δύο, ο ηγούμενος Mελχισεδέκ και ο ιερομόναχος Άνθιμος, οι οποίοι επέστρεψαν και κατοίκησαν στα ερείπια της Mονής. Xρειάστηκε πολύς χρόνος και μόχθος για να ανασυγκροτηθεί.


H συμμετοχή της Mονής στην επανάσταση του 1866-1869 ήταν πολύπλευρη, κυρίως όμως αγωνιστική και φιλανθρωπική, με ηγέτη τον δυναμικό ηγούμενό της Mελχισεδέκ Bαρδιάμπαση.Aντιμετώπισε τους Tούρκους, φιλοξένησε τους εθελοντές του Πετροπουλάκη και περιέθαλψε πολλά γυναικόπαιδα.


Το 1935 η μονή Βωσάκου χαρακτηρίστηκε διατηρητέα, αλλά δύο δεκαετίες αργότερα άρχισε η ερήμωση της. Μετά το 1998 επαναλειτούργησε και ξεκίνησε η αναστύλωση της. Σήμερα το συγκεκριμένο μοναστήρι αποτελεί σημαντικό προσκυνηματικό κέντρο για την ευρύτερη περιοχή.

 

Πριν από λίγα χρόνια χώροι της μονής, υπό την καθοδήγηση του ηγουμένου της, του Αρχιμανδρίτη Τιμόθεου Παναγιωτάκη, διαμορφώθηκαν σε μικρό εκκλησιαστικό μουσείο, όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει παλιές εικόνες, εκκλησιαστικά κειμήλια, όπλα, άμφια, αλλά και συλλογή χρηστικών αντικειμένων της καθημερινότητας παλαιότερων εποχών, όπως σκεύη μαγειρικής, αγροτικά εργαλεία και πολλά άλλα. Μεταξύ των εκθεμάτων κι ένας πολύ ξεχωριστός χρυσοκέντητος επιτάφιος που φέρει κατάρα για όποιον τον απομακρύνει από το μοναστήρι (Δείτε εδώ)

 

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από το Δήμο Μυλοποτάμου και την έκδοση «Χριστιανικά μνημεία της Κρήτη» Συνοδική Επιτροπή επί του Θρησκευτικού Τουρισμού της Εκκλησίας Κρήτης-ΜΚΟ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ)
























Σελίδες