Η "υψωμένη ελιά" στο Βατόλακκο Χανίων-Οι κάτοικοι πίστευαν στην ιερότητα της και έκαναν τελετές στον κορμό της

Στην περιοχή του Βατόλακκου Χανίων υπήρχαν, κατά το παρελθόν, αρκετές "υψωμένες ελιές" αλλά δυστυχώς σήμερα διασώζεται μόνο μία, η οποία έχει ανακηρυχθεί μνημειακό ελαιόδεντρο και οι κάτοικοι του όμορφου αυτού χωριού την προσέχουν σαν τα μάτια τους.

Της Ελένης Βασιλάκη

Θα αναρωτηθείτε βέβαια τι σημαίνει "υψωμένη ελιά" και γιατί έχει αποκτήσει μνημειακό χαρακτήρα; Και μόνο η όψη της, όπως αποτυπώνεται στις φωτογραφίες του e-storieskritis.gr, προδίδει τη μεγάλη ηλικία της. Είναι ένα δέντρο με τεράστιο κορμό, που μετρά πάρα πολλούς αιώνες ζωής, στενά συνδεδεμένο και με την ίδια τη ζωή των κατοίκων του Βατόλακκου, εξαιτίας αυτού του γεγονότος.

Οι μαρτυρίες που διασώθηκαν μας λένε πως στα αιωνόβια ελαιόδεντρα, που υπήρχαν σε αυτή την περιοχή, είχαμε, πολύ παλιά ,τελετές κάθε φορά που το χωριό είχε μπροστά του μεγάλα και ανεπίλυτα ζητήματα, όπως λοιμούς, ανομβρία κ.α.

Ο ιερέας με τους κατοίκους πήγαιναν σε αυτά, άνοιγαν μικρές τρύπες στον κορμό τους και έβαζαν μέσα λιβάνι, κι ένα κομμάτι πρόσφορο, εξ ου και η ονομασία υψωμένη, από το τμήμα με τη σφραγίδα στο κέντρο κάθε πρόσφορου που υψώνει ο ιερέας στην Αγία Πρόθεση.

Η κίνηση αυτή, που είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αρχαία δεντρολατρεία, πίστευαν οι κάτοικοι πως θα τους βοηθούσε, με την ελιά να μεσολαβεί -κατά κάποιο τρόπο στα Θεία- για να εξαλειφθεί το πρόβλημα στο χωριό τους.

Μάλιστα αναγνώριζαν σε αυτά τα δέντρα τέτοια ιερότητα οι άνθρωποι που ζούσαν παλιά στο Βατόλακκο ώστε κάθε φορά που περνούσαν από κοντά τους έκαναν το σταυρό τους ενώ κάποιοι τα θύμιαζαν κιόλας.

Ο κορμός της υψωμένης ελιάς μοιάζει με γλυπτό της φύσης, γεμάτος αυλακώσεις και ανάγλυφα

Δυστυχώς στην πορεία των ετών σχεδόν όλα κόπηκαν και επιβίωσε μόνο αυτό που πλέον έχει ανακηρυχθεί μνημειακό και προστατεύεται. Γύρω του έχει κατασκευαστεί περίφραξη, την οποία σκοπεύει ο Πολιτιστικός Σύλλογος του Βατόλακκου να αντικαταστήσει σύντομα με πετρόχτιστο καλαίσθητο πεζούλι. Παράλληλα θα τοποθετήσει κι ένα παγκάκι στο μικρό οικόπεδο που το περιβάλει και το οποίο παραχωρήθηκε από τον ιδιοκτήτη του Γεώργιο Πετραντωνάκη το 2017.

Κοιτάζοντας αυτό το εντυπωσιακό δέντρο, με τον γεμάτο ανάγλυφα και αυλακώσεις κορμό του, το οποίο να σημειώσουμε ο Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης έχει χρονολογήσει τουλάχιστον ως 2.000 ετών παλιό, βλέπουμε ξεκάθαρα τις τρύπες που άνοιγαν κατά τις λατρευτικές τελετές τους οι κάτοικοι και μια μεγάλη χαρακιά, κάπου στο μέσο του κορμού του.

Λένε πως κάποιος προσπάθησε να κόψει αυτή την ελιά για καυσόξυλα όμως με το που ακούμπησε τον κορμό της το ξυλοκοπτικό του, σαν από θαύμα, χάλασε κι έτσι δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει το ανίερο έργο του.

Να σημειώσουμε πως η υψωμένη ελιά του Βατόλακκου, είναι πλέον ιδιοκτησία του Δήμου Πλατανιά και ανήκει στην ποικιλία μαστοειδούς, που τοπικά αποκαλείται τσουνάτη ενώ είναι εμβολιασμένη με υποκείμενο αγριελιάς.

(Με πληροφορίες από το ΣΕΔΗΚ και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Βατόλακκου)