Ρεμπιά Γκιουλνούς: Η ισχυρή Σουλτάνα και βασιλομήτωρ με καταγωγή από το Ρέθυμνο

Η μοίρα επεφύλαξε μια ζωή γεμάτη πλούτο και εξουσία στην 4χρονη Ευμενία Βεργίτση από το Ρέθυμνο που από κόρη παπά εξελίχθηκε σε σουλτάνα και πρώτη ευνοούμενη (Haseki) του σουλτάνου Μεχμέτ Δ', και Βαλιδέ, δηλαδή βασιλομήτωρ, που μάλιστα είδε δυο γιούς της να ανεβαίνουν στο θρόνο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η Χασεκί Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Βαλιντέ Σουλτάν ήταν η πρώτη και νόμιμη σύζυγος του σουλτάνου Μωάμεθ Δ΄ και μητέρα των σουλτάνων Μουσταφά Β΄ και Αχμέτ Γ΄ έχοντας πλήρη τίτλο: «Devletlu İsmetlu Haseki Emetullah Rabia Gülnûş Valide Sultan Aliyyetü'ş-Şân Hazretleri». Ήταν μάλιστα η τελευταία Σουλτάνα που έγινε Χασεκί, αφού στη συνέχεια καταργήθηκε ο τίτλος.

Η Ευμενία ή Ευγενία Βεργίτση γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1640 ενώ το νησί βρισκόταν ακόμα στα χέρια των Βενετών.Ο καθηγητής και συγγραφέας Ορέστης Μανούσος αναφέρει ότι ο πατέρας της ήταν ορθόδοξος παπάς και ήταν από τους Ασυρώτους, το σημερινό Κρυονέρι Μυλοποτάμου. Για τον τόπο καταγωγής της έχουν αναπτυχθεί κι άλλες εκδοχές που αναφέρουν το Αμάρι ή τον Καμαριώτη.

Μικρό παιδί ακόμα, 4 ετών, η Ευμενία πιάστηκε ως σκλάβα και ήταν ανάμεσα στα δέκα κορίτσια που δόθηκαν δώρο στο Σουλτάνο όταν έπεσε στα χέρια των Οθωμανών το Ρέθυμνο. Φέρεται να ήταν από σπουδαία οικογένεια της Κρήτης και πιθανολογείται πως οι γονείς της στη συνέχεια έψαξαν να τη βρουν οπότε τα ίχνη της δεν χάθηκαν γι αυτό και διασώθηκε και το κρητικό όνομα της.

Το επίθετο της μας επιβεβαιώνει πάντως ο βενετός πρεσβευτής Τζοβάνι Μπατίστα Ντονάτι σε εμπιστευτική έκθεση το 1684 για την κατάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.Στην έκθεση του αναφέρει συγκεκριμένα:«Questa e donna che nata in Retimo dalla casa Verzizzi».

Η Ευμενία μεγαλώνοντας εξελίχθηκε σε μια πανέμορφη κοπέλα γι αυτό και της δόθηκε το όνομα Ρεμπιά Γκιουλνούς «αυτή που πίνει τη δροσιά από τα ρόδα της άνοιξης».Δεν ήταν δύσκολο με την εξωτερική της εμφάνιση και την προσωπικότητα της όταν μπήκε στο χαρέμι να μαγέψει το Σουλτάνο.Το 1664, γέννησε το πρώτο τους παιδί, το Μουσταφά και το 1673 το δεύτερο γιό τους τον Αχμέτ.

Οι ιστορίες που διασώθηκαν μας λένε πως η Γκιουλνούς πέρα από ισχυρή γυναίκα ήταν και πολύ ζηλιάρα και ξεπάστρευε με ευκολία κάθε πιθανή αντίζηλο της.

Όταν είδε πως η παλλακίδα Γκιουλμπεγιάζ, τράβηξε το ενδιαφέρον του Μεχμέτ Δ', φρόντισε να τη σπρώξει η ίδια ή κάποιος από τους έμπιστους σκλάβους της ενώ καθόταν σε βράχο δίπλα στη θάλασσα ώστε να πέσει και να σκοτωθεί αν και υπάρχει και η εκδοχή του στραγγαλισμού της. Με ανάλογο τρόπο λειτούργησε και σε άλλες περιπτώσεις γυναικών που θεωρούσε απειλή.

Στο βιογραφικό της επίσης συμπεριλαμβάνεται και η απόπειρα στραγγαλισμού των αδελφών του άντρα της Σουλεϊμάν Β' και Αχμέτ Β' που φοβήθηκε μην πάρουν το θρόνο από τον πρωτότοκο γιό της. Τη δολοφονία τους όμως απέτρεψε η μητέρα του Σουλτάνου και πεθερά της, Τουρχάν Χατιτζέ.

Πέρα από φόνους η Κρητικιά Σουλτάνα έκανε και σημαντικό φιλανθρωπικό έργο καθώς χρηματοδότησε σχολεία, τζαμιά, βιβλιοθήκες, συσσίτια, φθάνοντας το έργο της μέχρι τη Μεκκα και τη Μεδίνα.

Οι μουσουλμάνες δεν ιππεύουν, η Γκιουλνούς όμως ήταν τόσο ισχυρή που μπορούσε να ξεφύγει από τον κανόνα

Στην ίδια αποδίδεται και η κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς καθώς λέγεται πως επέμενε και κατάφερε να συνεχιστούν για χρόνια οι πόλεμοι που έφεραν το νησί της καταγωγής της στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ο Σουλτάνος της Μωάμεθ ο Δ' έχασε το θρόνο του το 1687 και για οκτώ χρόνια η Γκιουλνούς βρίσκεται στο περιθώριο μέχρι που το 1695 ανεβαίνει στον θρόνο ο πρωτότοκος γιος της Μουσταφά Β΄ και έτσι επανέρχεται ως Βαλιντέ Σουλτάνα. Ευτύχισε όμως να δει Σουλτάνο και το δεύτερο γιό της τον Αχμέτ Δ'.

Το 1715, είχε μεταβεί στη Αδριανούπολη για τους εορτασμούς της κατάληψης του Μωριά από τους Τούρκους. Εκεί πέθανε από ανακοπή καρδιάς. Θάφτηκε εκεί και μεταφέρθηκε αργότερα στο Γενί Βαλιντέ Τζαμί στην Κωνσταντινούπολη σε ένα τάφο που ο τουρμπές του είναι ανοιχτός προς τον ουρανό για να μπορούν τα λουλούδια που φυτεύτηκαν σε αυτόν αλλά και η ίδια,σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Δημήτρη Σφακιανάκη, να λαμβάνει την ευλογημένη βροχή του Αλάχ.