Ο ναός του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου και των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Καστέλλι Φουρνής (Φωτο)

 

Στο κεντρικότερο και ψηλότερο σημείο του όμορφου και γραφικού Καστελλίου Φουρνής, κοντά στη Νεάπολη Λασιθίου, είναι κτισμένος ο καθεδρικός ναός του οικισμού που αφιερώθηκε στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και τα Εισόδια της Θεοτόκου.

Και μπορεί σήμερα να διαθέτει δυο κλίτη όμως το αρχικό κτίσμα του ήταν μονόκλιτο αφιερωμένο μόνο στον Άγιο Ιωάννη.Όπως αναφέρει η παράδοση αλλά και οι προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων, ο ναός του Αγίου Ιωάννου κτίστηκε το 1820 εντός 40 ημερών λόγω του χρονικού περιορισμού που έθετε το σουλτανικό φιρμάνι που έδιδε την άδεια της ανέγερσής του.

Μάλιστα λέγεται πως για να προλάβουν οι κάτοικοιτο χρόνο που τους είχε δοθεί σχημάτισαν μια ανθρώπινη αλυσίδα μέσω της οποίας μετέφεραν χέρι με χέρι τις πέτρες από κοντινό λόφο στο κέντρο του χωριού ώστε το κτίσμα να προχωρήσει χωρίς χρονοτριβή.

Όπως μας ανέφερε καθηγητής θεολογίας και συνταξιούχος λυκειάρχης Μανώλης  Αμαριώτης, το παλαιότερο κλίτος ανεγέρθηκε με χρήματα που διέθεσε ο Ιωάννης Χαβάκης, ένας Αιγυπτιώτης με καταγωγή από το Καστέλλι, με τη συνδρομή βεβαίως των κατοίκων του χωριού.

Βέβαια δεν αποκλείεται να υπήρχε πριν στο σημείο ναός καθώς υπάρχουν μαρτυρίες για κτίσμα του 16^ου αιώνα που τιμούσε τον Άγιο Ιωάννη στο Καστέλλι Φουρνής.

Στο εσωτερικό του ναού εντυπωσιάζει το καλοδουλεμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο του κλίτους του Αγίου Ιωάννου, έργο του Μαυρονύκτη, του ξυλογλύπτη που έφτιαξε και το τέμπλο του Προφήτη Ηλία στο ίδιο χωριό γύρω στο 1860. Ο εν λόγω ξυλογλύπτης είχε καταγωγή από τις Δαφνές και διέμεινε στο Καστέλλι 2-3 μήνες μέχρι να ολοκληρώσει τα έργα του.

Πρόκειται για ένα τέμπλο με πολλές όμορφες λεπτομέρειες στολισμένο με φύλλα και κλήματα αμπελιού, σταφύλια, πουλιά, ρόδακες, δράκους και λιοντάρια στη βάση των λυπηρών, λουλούδια και αγγελικές μορφές.

Ο κ. Αμαριώτης μας μετέφερε και μια χιουμοριστική ιστορία για το νιταδώρο από τις Δαφνές που φιλοτέχνησε το τέμπλο του Τιμίου Προδρόμου. Κατά την παραμονή του στο Καστέλλι δέχθηκε τη φιλοξενία των κατοίκων που τον καλούσαν στα σπίτια τους για φαγητό. Δύσκολες εποχές, φτωχικά τα τραπέζια τότε, και σ' ένα σπίτι του προσφέρθηκαν ψημένες μολόχες. Όταν λοιπόν τον ρώτησαν στο τέλος του γεύματος αν του άρεσαν εκείνος από ευγένεια είπε πως ήταν πολύ ωραίες. Και φυσικά η "προτίμηση" του για τις μολόχες διαδόθηκε σε όλο το χωριό και οι νοικοκυρές, θεωρώντας πως πραγματικά του αρέσουν, του έψηναν διαρκώς μολόχες.

Λόγω της ανάπτυξης που γνώρισε το Καστέλλι Φουρνής στην πορεία των ετών ο μονόκλιτος ναός δεν κρίθηκε επαρκής για να χωρέσει όλο το εκκλησίασμα κι έτσι το 1906 προστέθηκε το δεύτερο κλίτος που είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου. Ο χρόνος κτίσης του μαρτυρείται σε επιγραφή που βρίσκεται στο υπέρθυρο της εισόδου του ναού.

Και το τέμπλο των Εισοδίων είναι ξυλόγλυπτο, διαφορετικής τεχνοτροπίας από εκείνου του Αγίου Ιωάννου αλλά εξίσου ενδιαφέρον.

Τρία σφενδόνια, (που περιορίζονται σε δυο στο αριστερό παλαιότερο κλίτος) και δυο μεγάλες καμάρες χωρίζουν τα δυο κλίτη.

Το 1948 καθαιρέθηκε το παλιό πέτρινο καμπαναριό του ναού και στη θέση του έγινε το ψηλό καμπαναριό που βλέπουμε σήμερα.

Ο ναός τιμά στις 29 Αυγούστου την αποτομή της κεφαλής του Τιμίου Ιωάννη του Προδρόμου και στις 21 Νοεμβρίου τα Εισόδια της Θεοτόκου.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από εργασία που μας διέθεσε ο κ. Αμαριώτης βασισμένη σε στοιχεία του βιβλίου "Οικισμοί της επαρχίας Μεραμπέλου Κρήτης" του Μανόλη. Αντ. Παπαδογιάννη)