Γαύδος: Μια ενδιαφέρουσα αγροικία με εγκατάσταση ελαιοπιεστηρίου του 2ου αιώνα μ. Χ

 

Η Γαύδος δεν είναι μόνο ένα νησί παράδεισος εναλλακτικών διακοπών, με καθαρές θάλασσες και ήπια τουριστική ανάπτυξη, αλλά κι ένας τόπος πρόκληση για την αρχαιολογική έρευνα που μέχρι τώρα έχει φέρει στο φως, σε πολλά διαφορετικά σημεία, αρχαιολογικούς θησαυρούς.

Μεταξύ αυτών και αρκετές εγκαταστάσεις για την παραγωγή λαδιού και κρασιού στους ιστορικούς και προϊστορικούς χρόνους. Φαίνεται πως τότε η Γαύδος ήταν ένας τόπος γόνιμος, με νερό που επέτρεπε την ανάπτυξη καλλιεργειών.

Μια απ' αυτές τις εγκαταστάσεις συναντάμε στις νότιες υπώρειες του λόφου Τσιρμιρή, νοτιοδυτικά του όρμου του Σαρακήνικου, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως μια αγροικία με εγκατάσταση ελαιοπιεστηρίου που χρονολογείται από το πρώτο μισό του 2^ου αιώνα μ. Χ.

Για τη θεμελίωση του κτιρίου είχε λαξευτεί ο φυσικός βράχος με στόχο να οικοδομηθεί ο χώρος αλλά και για να προκύψει δομικό υλικό. Έτσι βλέπουμε το κτίσμα να έχει κατασκευαστεί από τα κομμάτια του βράχου που αφαιρέθηκαν και λαξεύτηκαν αδρά.

Το κτιριακό συγκρότημα αποτελείται από τρείς χώρους με τους τοίχους τους να διατηρούνται σε εντυπωσιακό ύψος που φτάνει μέχρι και τα 2,50 μέτρα. Επίσης εκεί βρίσκεται και μια δεξαμενή όμβριων για τη συγκέντρωση του βρόχινο νερού.

Οι δυο από τους τρείς χώρους είχαν βοηθητική χρήση και στον τρίτο υπήρχε εγκατάσταση ελαιοπιεστηρίου που βρέθηκε σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης με τον κεντρικό ελαιόμυλο και δυο μυλόπετρες. Η μια χρησίμευε για την σύνθλιψη του καρπού της ελιάς περιστρεφόμενη κάθετα στην επιφάνεια του ελαιόμυλου και η δεύτερη πιθανολογείται πως έπαιζε το ρόλο του βάρους στο σύστημα των μοχλών για τη συμπίεση.

Ακόμα ένα λίθινο αντίβαρο, με σχήμα παραλληλόγραμμο, χρησίμευε για τις υποδοχές των δοκών του μοχλού.

Ο εξέχων βράχος είχε διαμορφωθεί αδρά σε υπερυψωμένο θρανίο στο οποίο επικάθεται μονολιθική πλάκα με κυκλική αυλάκωση και εκροή. Το εν λόγω ελαιοπιεστήριο, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, αποτελεί τεχνολογική εξέλιξη για την παραγωγή λαδιού κατά τη ρωμαϊκή εποχή.

Στα ευρήματα που εντοπίστηκαν στο χώρο συμπεριλαμβάνεται κι  ένας λύχνος διακοσμημένος στο δίσκο της πλήρωσης του με ανάγλυφη προτομή της Μέδουσας πλαισιωμένης με φίδια.