Ο ξεχασμένος οικισμός Ήρα ή Νήρα έξω από το Αστρίτσι και η βυζαντινή εκκλησία του

 

Ανατολικά του οικισμού του Αστριτσίου βρίσκονται τα ερείπια ενός βενετσιάνικου χωριού που ονομαζόταν Ήρα, και το οποίο οι ντόπιοι σήμερα γνωρίζουν ως Νήρα. Η ονομασία του ίσως σχετίζεται με την ήρα, το ζιζάνιο των σιτηρών που στην Κρήτη αποκαλούμε και νήρα.

Πρώτη γραπτή αναφορά στην Ήρα έχουμε το 1271 σε συμβόλαιο του συμβολαιογράφου του Χάνδακα Ρ. Scardon. Εκείνο το συμβόλαιο αφορούσε στην προπώληση καλού κρητικού κρασιού από τα αμπέλια του χωριού Lira (L’ ira όπως είναι με το άρθρο στα λατινικά).

Αναφορά σε αυτό έχουμε και το 1368 ενώ ως οικισμός εξακολουθεί να υπάρχει  το 1577 οπότε καταγράφεται από τον Fr. Barozzi ως Ira αλλά και στις μετέπειτα καταγραφές με το ίδιο όνομα ενώ αλλαγή έχουμε στην τουρκική απογραφή το 1671 οπότε το συναντάμε ως Nira  με 9 χαράτσια.

Τελευταία γραπτή αναφορά στο χωριό έχουμε το 1881 ενώ έκτοτε παύει να υπάρχει.

Σήμερα στο σημείο σώζονται, σε κακή κατάσταση, τα ερείπια της βυζαντινής εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη, (αυτή την ονομασία διασώζει η παράδοση χωρίς άλλες πληροφορίες)  στους τοίχους της οποίας διακρίνονται ακόμα χρώματα από τις τοιχογραφίες με τις οποίες ήταν διακοσμημένη, όταν λειτουργούσε. 

Πρόκειται για ένα μονόχωρο ναό, αρκετά ευρύχωρο, στη γκρεμισμένη καμάρα του οποίου διακρίνονται δυο σφενδόνια. Έφερε επίσης δυο πόρτες με πελέκια, δυτικά και νότια.

Γύρω από το ναό, μέσα στον ελαιώνα που πλέον έχει φυτευτεί εκεί,  λιγοστά τμήματα τοίχων από κτίσματα που υπήρχαν στον οικισμό  ενώ διατηρούνται περιμετρικά και ίχνη τείχισης αν και δεν αποκλείεται να ήταν κομμάτια τοίχου από κάποιο άλλο μεγάλο, μακρόστενο κτίσμα.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο Πόλεις και Χωριά της Κρήτης στο Πέρασμα των Αιώνων του Στέργιου Γ. Σπανάκη)

Ότι απέμεινε από τις τοιχογραφίες 

Απομεινάρια κάποιου μεγάλου κτίσματος ίσως και τειχών