Επισκοπή Ιεράπετρας: Ο ιδιόρρυθμος ναός των Αγίων Γεωργίου και Χαραλάμπου-Προϋπήρξε λουτρό

Στην Επισκοπή Ιεράπετρας συναντάμε έναν πολύ ξεχωριστό, ιδιόρρυθμο θα λέγαμε, διπλό ναό.

Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο και τον Άγιο Χαράλαμπο και η αρχιτεκτονική του, ακόμα κι αν τον κοιτάξει κανείς απέξω, είναι ιδιαίτερη, πολύ περισσότερο δε όταν περάσει στο εσωτερικό του.

Το κλίτος του Αγίου Γεωργίου είναι ένα μεταβυζαντινό κτίσμα με μεγάλο μαστοειδή τρούλο, που πατά πάνω σε ορθογώνια βάση.

Ανατολικά και δυτικά ο ναός καταλήγει σε δυο ημικυλινδρικές αψίδες, πεταλόσχημες εσωτερικά, ενώ βόρεια επικοινωνεί με παραλληλόγραμμο καμαροσκέπαστο χώρο.

Η ανατολική αψίδα λειτουργεί ως ιερό βήμα του ναού ενώ στη δυτική έχει ανοιχθεί η μεταγενέστερη κεντρική είσοδος του.

Το τύμπανο του μεγάλου τρούλου χωρίζεται σε δυο ζώνες από τις οποίες η πιο χαμηλή δεν φέρει διάκοσμο ενώ η ανώτερη διαθέτει τυφλά αψιδώματα φτιαγμένα με την τεχνική της κρυμμένης πλίνθου. Τα μικρά αυτά αψιδώματα επιστέφονται από ζώνη με διακοσμητικά φιαλοστόμια.Οι στέγες καλύπτονται από ένα παχύ στρώμα αστρακάσβεστου.

Εξωτερικά σώζονται κομμάτια υπόλευκου κονιάματος πάνω στο οποίο υπάρχουν διπλές εγχαράξεις. Τα στοιχεία αυτά συνηγορούν στην χρονολόγηση του μνημείου τον 11^ο αιώνα.Στη νότια πλευρά του κτίσματος προστέθηκε κατά τον 16^ο αιώνα το μονόχωρο καμαροσκέπαστο κλίτος του Αγίου Χαραλάμπους.

Υπήρξε λουτρό

Από ανασκαφική έρευνα που έγινε στο εσωτερικό του ναού, κάτω από τα νεότερα δάπεδα και τάφους, αποκαλύφθηκαν κατασκευές και υδραυλικές εγκαταστάσεις ενσωματωμένες στην τοιχοποιία που μαρτυρούν πως αρχικά ο ναός ήταν μεσοβυζαντινό λουτρό. Μετατράπηκε κατά την όψιμη ενετοκρατία σε εκκλησία, με την καθαίρεση του νότιου διαμερίσματος και την ανέγερση στη θέση του ενός δεύτερου κλίτους, μαζί με άλλες τροποποιήσεις ώστε να ανταποκρίνεται στη νέα του χρήση.

Αρχικά φαίνεται πως το βόρειο τμήμα έπαιζε το ρόλο του «ψυχρού», το κεντρικό του «θερμού» και το νότιο του «χλιαρού» μέσα στο λουτρό.Όπως λένε οι ειδικοί, παρουσιάζει ομοιότητα με άλλα λουτρά της μεσοβυζαντινής περιόδου όπως εκείνο στη μονή Καισαριανής και της Ζωοδόχου Πηγής στο Δερβενοσάλεσι.

Είναι προγενέστερο ωστόσο από το μικρότερο, όμοιας μορφής, λουτρό της Κάτω Επισκοπής Σητείας, που επίσης μετατράπηκε σε ναό των Αγίων Αποστόλων την ίδια εποχή.

Το λουτρό της Επισκοπής Ιεράπετρας φαίνεται πως είχε άμεση σύνδεση με το επισκοπικό συγκρότημα που εικάζεται πως υπήρχε κοντά στον κατεδαφισμένο καθεδρικό ναό της Παναγίας της Εφτάτρουλης.

Ο ναός πανηγυρίζει στις 23 Απριλίου τη μνήμη του Αγίου Γεωργίου, στις 3 Νοεμβρίου την ανακομιδή των ιερών λειψάνων του Αγίου και στις 10 Φεβρουαρίου ημέρα μνήμης του Αγίου Χαραλάμπους.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από: «Χριστιανικά Μνημεία της Κρήτης», Συνοδική Επιτροπή επί του Θρησκευτικού Τουρισμού της Εκκλησίας της Κρήτης-ΜΚΟ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ, Μ. Ανδριανάκης, Κ. Γιαπιτσόγλου)