Το πρωτομαγιάτικο στεφάνι και οι συμβολισμοί του σχήματος και των φυτών του

Στις μέρες μας πολλοί λένε, επικρίνοντας όσους γιορτάζουν την Πρωτομαγιά στη φύση φτιάχνοντας μαγιάτικα στεφάνια από λουλούδια, πως η ημέρα αυτή δεν είναι αργία αλλά απεργία.

Ωστόσο πολύ πριν η 1^η Μαίου γίνει σύμβολο των κοινωνικών αγώνων γιορτάζονταν από τους ανθρώπους βγαίνοντας στις εξοχές, που ήταν τότε ο φυσικός τους χώρος, έχοντας όμως σε αυτή τους την έξοδο κάτι το μυστηριακό.

Όπως πολύ ωραία αναφέρει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης, η έξοδος αυτή στην ύπαιθρο ισοδυναμούσε με την προσπάθεια ομοιοπαθητικής μεταφοράς στον άνθρωπο των δυνάμεων που κάνουν τη γη να βλασταίνει και να ανθίζει.

Με αυτό το σκεπτικό τα λουλούδια και τα στεφάνια του Μάη συνέθεταν και συνθέτουν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα της ημέρας.

Στην Κρήτη για το πρωτομαγιάτικο στεφάνι μάζευαν λουλούδια με συμβολισμούς: Ένα κλαδί ελιάς συμβόλιζε την αγάπη, την οικογένεια, τη φιλία κι ένα κλαδί με αγκάθια προστάτευε το σπίτι από το κακό. Το σκόρδο ήταν αποτροπαϊκό σύμβολο καθώς θεωρούσαν πως δεν το πλησιάζουν οι δυνάμεις του κακού ενώ προστατεύει και από το κακό μάτι.

Το στάχυ του σιταριού, που το Μάιο βρίσκεται σε πλήρη ωριμότητα, συμβόλιζε την καρποφορία της γης.

Όμως και το ίδιο το σχήμα του στεφανιού έχει το συμβολισμό του. Ο κύκλος απομονώνει το χώρο που περικλείει από τον υπόλοιπο, συνεπώς τον προστατεύει και δεν αφήνει δυνάμεις που στοχεύουν στο κακό να εισχωρήσουν. Έτσι όταν το κρεμάμε στην πόρτα του σπιτιού το προστατεύουμε ολόκληρο αφού από εκεί, έλεγαν παλιά, πως μπαίνει κάθε κακό.

Οι γυναίκες μάλιστα του παρελθόντος σηκώνονταν πολύ νωρίς, πριν καν ξημερώσει πρωτομαγιά, και μάζευαν τα λουλούδια που ήθελαν για το στεφάνι. Φρόντιζαν να γυρίσουν σπίτι πριν ανατείλει ο ήλιος ώστε να προλάβουν να κρεμάσουν το στεφάνι στην πόρτα. 

Είναι αξιοσημείωτο πως σε αγροτικές και κτηνοτροφικές περιοχές της Κρήτης οι γυναίκες πήγαιναν να μαζέψουν λουλούδια και κλαδιά σε παρέες κι όχι μόνες τους, όπως γινόταν στην αρχαιότητα οι λατρευτικές ομάδες, πιστεύοντας πως έτσι ήταν πιο ασφαλείς.

Στο Μαλεβίζι συνήθιζαν εξάλλου να σχηματίζουν έναν ή τρείς σταυρούς στην πόρτα την Πρωτομαγιά. Όχι όμως με την κάπνα της λαμπάδας με την οποία είχαν πάρει το Άγιο Φως από την εκκλησία το βράδυ της Ανάστασης αλλά με μέλι.

Στον Κρουσώνα, ειδικότερα, κολλούσαν πάνω στο μέλι ροδοπέταλα. Στο Πετροκεφάλι σχημάτιζαν τρεις σταυρούς με μέλι ή κατράμι κι επάνω κολλούσαν ένα ροδοπέταλο.

(Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Νίκου Ψιλάκη "Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη-Έθιμα στον κύκλο του χρόνου")