Ο Αη Γιώργης ο Μεθυστής στο Άνω Μαλάκι και τα λαξευτά πατητήρια της περιοχής

Το όμορφο, και με ρίζες από την αρχαιότητα, έθιμο του ανοίγματος των βαρελιών για τη δοκιμή του νέου κρασιού της χρονιάς αναβίωσε και φέτος στο Άνω Μαλάκι Ρεθύμνου.

Της Ελένης Βασιλάκη

Και δεν ήταν μόνο το ότι οι κάτοικοι αυτού του μικρού χωριού δεν ξεχνούν τις παραδόσεις τους και με τα λίγα αμπέλια που τους έχουν απομείνει κρατούν ζωντανό ότι έμαθαν από τους παλαιότερους, είναι που τίμησαν τον Άη Γιώργη το Μεθυστή σ’ ένα ξωκλήσι που παρέλαβαν ερείπιο και σήμερα στέκει ξανά όρθιο και επιβλητικό στον κάμπο τους.

Φέτος μάλιστα η γιορτή εντάχθηκε στο πλαίσιο των δράσεων του Ρεθύμνου ως Ευρωπαϊκής Πόλης Κρασιού για το 2018 καθώς το Ρέθυμνο είναι μέλος στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Οινικών Πόλεων RECEVIN και αποφάσισε να μην περιορίσει τις όποιες εκδηλώσεις οργανώσει μέσα στην πόλη αλλά να βγει και προς την ενδοχώρα.

Έτσι ανήμερα του Αγίου Γεωργίου του Μεθυστή πλαισίωσε την αναβίωση του εθίμου του ανοίγματος των βαρελιών με τα φρέσκα κρασιά της χρονιάς, στο Άνω Μαλάκι, με διαγωνισμό ερασιτεχνικής οινοποίησης, στον περίβολο του Ναού.

Παράλληλα προσκλήθηκαν οι «Μυθοκρουσμένοι» του Εσπερινού Γυμνασίου Ηρακλείου με τον καθηγητή συγγραφέα και ερευνητή Στέλιο Μανωλιούδη να περπατήσουν, μαζί με τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση, σε μια πολιτιστική οινοδιαδρομή στην πλούσια σε λαξευτά πατητήρια περιοχή του Άνω και Κάτω Μαλακίου.

Νωρίς το πρωί τελέσθηκε Θεία Λειτουργία στον Άη Γιώργη, όπου οι κάτοικοι της περιοχής είχαν φέρει πληθώρα δειγμάτων των νέων τους κρασιών. Με την ολοκλήρωση της λειτουργίας οι ειδικοί τα δοκίμασαν και βράβευσαν τα καλύτερα ενώ στον περίβολο του ναού στήθηκε μια μικρή γιορτή με πλούσια όμως παραδοσιακά εδέσματα, όπως γαμοπίλαφο, βραστό και οφτό κρέας, τυροκομικά της περιοχής και πολλά άλλα τα οποία φυσικά συνοδεύθηκαν από κρασί.

Ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαλακίων, ο δραστήριος Μάρκος Βαγιωνάκης, μίλησε στους παρευρισκόμενους για τη διοργάνωση και όσους συνεισέφεραν σε αυτή αλλά και για την προσπάθεια που έγινε προκειμένου να αναστηλωθεί ο ναός του Αγίου Γεωργίου κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στα πρόσωπα εκείνα, που με διάφορους τρόπους, στάθηκαν αρωγοί ενώ ιδιαίτερη αναφορά στο ναό έγινε και από τον εφημέριο της περιοχής Νικόλαο Κεριμάκη.

Το ξωκλήσι του Άη Γιώργη και η ιστορία του

Για την ιστορία να πούμε πως το ξωκλήσι του Άη Γιώργη στο Άνω Μαλάκι τοποθετείται χρονικά,από τους αρχαιολόγους, κατά τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο λόγω της τεχνοτροπίας που το χαρακτηρίζει στο κομμάτι του που είχε διασωθεί (Ιερό).

Μέχρι τη δεκαετία του 60 στο σημείο αυτό έστεκε μόνο ένα τμήμα του Ιερού ενώ ο υπόλοιπος ναός είχε καταρρεύσει και μπαζωθεί. Η ανάμνηση του βέβαια υπήρχε πάντα κι έτσι οι γυναίκες του χωριού πήγαιναν κι άναβαν το καντήλι του θυμιάζοντας τη χάρη του τιμώμενου Αγίου, που από συμβόλαια του 1659 τα οποία είχαν διασωθεί, ήξεραν πως ήταν ο Άγιος Γεώργιος.

Κάποια στιγμή ο συγχωριανός τους Εμμανουήλ Σποντιδάκης πήρε την πρωτοβουλία και με τη στήριξη και των υπόλοιπων κατοίκων ξεκίνησε τις προσπάθειες αναστήλωσης του μικρού ναού που σήμερα είναι ένα κόσμημα για το Άνω Μαλάκι μαζί με τους παρακείμενους, επίσης ανακαινισμένους, βυζαντινούς ναούς της Παναγίας και της Αγίας Μαρίνας.

Τα πατητήρια της περιοχής

Ακόμα κι όταν όμως ο ναός του καβαλάρη Αγίου ήταν ερειπωμένος το έθιμο του να ανοίγουν κάθε χρόνο του Αη Γιωργιού τα βαρέλια με το νέο κρασί δεν έσβησε.Το τηρούσαν ευλαβικά οι κάτοικοι αφού στο χωριό υπήρχε αμπελουργικός πλούτος μεγάλος, φανερός και από τα πολλά λαξευτά πατητήρια που ακόμα σώζονται.

Όσοι βρέθηκαν στην χθεσινή εκδήλωση είχαν την ευκαιρία να τα δουν από κοντά, ξεκινώντας από τη θέση Αρχοντικά.

Εκεί βρίσκονται τρία πέτρινα πατητήρια στη σειρά, με το τρίτο μάλιστα να διαθέτει και είδος επιχρίσματος στα τοιχώματα του. Όπως είπε ο Στέλιος Μανωλιούδης, χρονολογικά τοποθετούνται στα ελληνιστικά χρόνια ενώ φέρεται πως είχαμε χρήση τους ως και την Κρητοβενετική περίοδο.

Αρκετά λαξευτά αλλά και με κτιστές προσθήκες πατητήρια υπάρχουν και στο Κάτω Μαλάκι τα οποία επίσης οι συμμετέχοντες στη γιορτή επισκέφθηκαν και είδαν από κοντά. Ένα μάλιστα εξ αυτών, μέσα στο χωριό, εντυπωσίασε καθώς μάλλον είχε διπλή χρήση και ως πατητήρι αλλά και ενδεχομένως ως χώρος όπου έπλεναν ή ξέπλεναν πράγματα.

Το τελευταίο πατητήρι, του Μάρκου όπως ονομάζεται καθώς ανήκει στην οικογένεια του κ Βαγιωνάκη και φέρει λαξευμένη σε πέτρα σχετική επιγραφή, έκλεισε την ξενάγηση δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα μιας μελλοντικής υπέροχης οινοδιαδρομής σε ένα τόπο που αγωνίζεται να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες του και φαίνεται να τα καταφέρνει χάρη στους ανθρώπους του.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)