Η ελιά και ο ναός του Όσιου Νίκωνα με την "αμφιλεγόμενη" δράση στην Κρήτη

Λίγες δεκάδες μέτρα από τον αγροτικό δρόμο, που οδηγεί στον οικισμό του Ράφτη, και επάνω ακριβώς στο δρόμο Ηρακλείου-Μοιρών πηγαίνοντας προς Αγίους Δέκα, βρίσκεται η εκκλησία του Οσίου Νίκωνα και μέσα στο προαύλιο της η ιερή ελιά που, σύμφωνα με την παράδοση, φύτεψε ο ίδιος ο Όσιος.

 Πρόκειται για ένα δέντρο πολλών εκατοντάδων χρόνων, όπως μαρτυρά και ο κορμός του, στον οποίο έχει τοποθετηθεί ειδική πινακίδα, αρκετά ταλαιπωρημένη από τις καιρικές συνθήκες. 

Η πινακίδα εξιστορεί τη σχέση του δέντρου με τον Όσιο, στη μνήμη του οποίου οι ντόπιοι κάτοικοι έχουν αφιερώσει τον μικρό ναό στο σημείο εκείνο.

 Ο Όσιος Νίκωνας παρέμεινε και εργάστηκε για τον χριστιανισμό αρκετά χρόνια στην Κρήτη και ειδικά στην ευρύτερη περιοχή της Γόρτυνας, γι αυτό και κτίστηκε ναός στο όνομα του.

Βέβαια εξ αρχής να επισημάνουμε πως ο Όσιος Νίκωνας, είναι μια αρκετά αμφιλεγόμενη μορφή για την οποία η θρησκεία μας όχι μόνο αποδέχεται τον ενάρετο βίο και την προσφορά της στο χριστιανισμό αλλά της αποδίδει και αρκετά θαύματα. 

Από την άλλη όμως υπάρχουν κάποιοι που ισχυρίζονται πως ο Νίκωνας όχι μόνο δεν ήταν Όσιος αλλά έχει μεγάλη ευθύνη για σφαγές εθνικών που δεν ήθελαν να ασπαστούν τη χριστιανική θρησκεία.

Με βάση όσα αναφέρονται στις  ορθόδοξες πηγές ο Όσιος Νίκωνας γεννήθηκε μεταξύ των ετών 920 - 925 μ.Χ στον  Πολεμωνιακό Πόντο και ήταν ιδιαίτερα εύπορος. 

Σε νεαρή ηλικία άφησε το πατρικό του σπίτι και μόνασε. Επειδή είχε το χάρισμα του λόγου γύρισε όλη την Ανατολή σαν απεσταλμένος της Μονής του, κηρύττοντας το Ευαγγέλιο και επαναλαμβάνοντας διαρκώς της λέξη «Μετανοείτε», η οποία του απέδωσε και το προσωνύμιο Όσιος Νίκων ο Μετανοείται.

Στην Κρήτη φαίνεται να παρέμεινε τουλάχιστον 7 χρόνια. Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Πελοπόννησο, όπου κατέληξε στην πόλη των Λακώνων. 

Εκεί κήρυξε, έκανε διάφορα θαύματα και έκτισε ναό στο όνομα του Σωτήρος Ιησού Χριστού.Mάλιστα σήμερα θεωρείται προστάτης της Σπάρτης.

Παρολαυτά, ακόμα και στις μέρες μας υπάρχουν μελετητές που αποδίδουν στον Όσιο Νίκωνα κατηγορίες για σφαγή πολλών Κρητικών που δεν ήθελαν να ασπαστούν το χριστιανισμό αλλά και σφαγές, για τον ίδιο λόγο, στη Λακωνία. 

Στοιχεία αληθοφανή που να στηρίζουν αυτή τη θέση, ομολογουμένως δεν βρήκαμε, όμως προβληματίζει η αναφορά που γίνεται για τον Όσιο στην ίδια την ηλεκτρονική σελίδα της Ιεράς Μητρόπολης Σπάρτης όπου κατά γράμμα τονίζεται το εξής: «Στη Σπάρτη ο Όσιος ανέπτυξε αξιόλογη δράση, ενώ την απήλλαξε και από τη μάστιγα των Ισραηλιτών, που με την άσχημη διαγωγή τους επηρέαζαν τον πληθυσμό και αποτελούσαν εμπόδιο στην ηθικοπλαστική προσπάθεια που έκανε ο Νίκων».