Σε κέντρο πολιτιστικών δράσεων, με δυνατότητα φιλοξενίας και κοινωνικών και εκπαιδευτικών δομών μετατρέπεται το ερειπωμένο σήμερα Μετόχι Ησυχάκη, στον Αλικιανό Χανίων.
Η προσπάθεια ξεκίνησε από το Δήμο Πλατανιά πριν από δύο χρόνια αφότου το Υπουργείο Οικονομικών έδωσε το πράσινο φως για τη χρηματοδότηση του έργου από κοινοτικούς πόρους του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία».
Ο Δήμος ανακοίνωσε πρόσφατα την διενέργεια ηλεκτρονικού διαγωνισμού για μελέτη του έργου το οποίο έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση 2,5 εκ ευρώ.
Η ιστορία του κτιρίου
Το κτίριο του Κτήματος Ησυχάκη είναι ένα από τα πλέον σημαντικά κτίσματα της ενετικής περιόδου, παρότι προσθήκες του έγιναν και μεταγενέστερα.
Είναι κηρυγμένο ως διατηρητέο, κι ας μην έχουν φροντίσει τόσα χρόνια οι αρμόδιοι ώστε να μην συνεχιστεί η κατάρρευση του.
Μπαίνοντας στο εσωτερικό του βλέπεις την γκρεμισμένη σκάλα που οδηγούσε στον επάνω όροφο και μπροστά σου να ανοίγεται μια τεράστια εσωτερική αυλή με κτίσματα περιμετρικά της.
Πεσμένα και φαγωμένα από το χρόνο δοκάρια, μισογκρεμισμένοι τοίχοι και οροφές, ένας τούρκικός απόπατος κι ένα χαμάμ, το ερειπωμένο ελαιουργείο…τόση ομορφιά, τόση επιβλητικότητα, παραδομένη στη φθορά του χρόνου.
Μόνο ο κισσός μοιάζει να αγκαλιάζει ένα κομμάτι του κτιρίου στοργικά... Πρόκειται για ένα περίκλειστο τετράγωνο κτιριακό συγκρότημα, με πολύ μεγάλη ιστορική και κοινωνική σημασία για την περιοχή του Αλικιανού και όχι μόνο.
Είναι ένα τοπόσημο, με σημαντική συμβολή και στην αγροτική οικονομία του τόπου καθώς, πέραν του κτίσματος, διέθετε και μεγάλες αγροτικές εκτάσεις όπου καλλιεργούνταν ελιές, κηπευτικά και άλλα δέντρα.
Τα Μετόχια στην Κρήτη, αποτελούσαν- κατά το παρελθόν- αυτοτελή γεωργικά συγκροτήματα. Συνήθως αναπτυσσόταν γύρο από ένα ενιαίο κτίριο όπου είχε την κατοικία του ο ιδιοκτήτης ή ο μετοχάρης του και δίπλα σε αυτήν είχαμε βοηθητικούς χώρους (στάβλους, αποθήκες, αλευρόμυλους και ελαιουργεία) αλλά και εγκαταστάσεις για να διαμένει το μόνιμο και το εποχιακό προσωπικό και φυσικά κήπους.
Όσο το Οθωμανικό καθεστώς ήταν κυρίαρχο, δηλαδή μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, οι μετοχάρηδες ήταν σχεδόν αποκλειστικά μουσουλμάνοι. Μετά την ανεξαρτησία της Κρήτης βρίσκουμε και χριστιανούς μετοχάρηδες, αν και την περίοδο εκείνη γίνονται πολλές ιδιοκτησιακές παραχωρήσεις σε Κρήτες χριστιανούς.
Είναι η περίοδος που τα Μετόχια αλλάζουν ονόματα και έτσι καθιερώνονται οι περισσότερες σημερινές τους ονομασίες.Στο Μετόχι Ησυχάκη η ανατολική πτέρυγα του συγκροτήματος χτίστηκε επί Ενετοκρατίας ενώ και το νότιο τμήμα του, που γκρεμίστηκε και ανεγέρθηκε εκ νέου στη συνέχεια, δημιουργήθηκε επίσης επί των ημερών των Ενετών.
Ολόκληρος ο Αλικιανός ήταν φέουδο τότε των Da Molin, στρατιωτικών που ο ρόλος τους ήταν να καταπνίγουν τις επαναστάσεις των Κρητικών.
Επί Τουρκοκρατίας το κτίριο απέκτησε το πύργο του. Το κτίσμα ανήκε τότε στην οικογένεια των Αληδάκηδων, απογόνων του Ιμβραήμ Αληδάκη που το πούλησαν στην συνέχεια στην οικογένεια Βαμβακά κι εκείνοι στην οικογένεια Ησυχάκη.
Κατά την επανάσταση του 1897, φθάνοντας στην Κίσσαμο ως επικεφαλής του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος, ο Τιμολέοντας Βάσσος επέλεξε να εγκαταστήσει το στρατηγείο του στο Μετόχι Ησυχάκη, κι από εκεί να κάνει επιθέσεις εναντίον των Τούρκων.
Στην Κατοχή, για λίγο, το Μετόχι Ησυχάκη έγινε χώρος συγκέντρωσης γυναικόπαιδων ενώ είχε χρήση και από τους στρατιώτες.Στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το κτίριο του στέγασε επίσης το ορφανοτροφείο των Χανίων ενώ έγινε και μια επέκταση του συγκροτήματος του προς τα δυτικά και μια προσθήκη στα ανατολικά.
Σήμερα στο κτίσμα, που βρίσκεται ανατολικά της εσωτερικής αυλής, διακρίνονται ακόμα τα μηχανήματα του ελαιουργείου που λειτούργησε εκεί, αρχικά με ζωοκίνητο πέτρινο μύλο.
Κάτοικοι της περιοχής μας περιέγραψαν πως θυμούνται ακόμα το εργοστάσιο αυτό να λειτουργεί και να εργάζονται πάνω από 20 μαζώχτρες για λογαριασμό του Ησυχάκη στους ελαιώνες, που διέθετε σε όλη την περιοχή του Νεροκούρου και του Αλικιανού.
Στο κέντρο της αυλής υπήρχε το πηγάδι που κάλυπτε τις ανάγκες του κτιρίου με νερό, ωστόσο το σημείο αυτό απομονώθηκε όταν προ ετών ένας άντρας του χωριού αυτοκτόνησε πέφτοντας μέσα σ αυτό.
Οι ντόπιοι επίσης έχουν ακούσει διηγήσεις, και μας τις μετέφεραν, για το πέρασμα από το Μετόχι Ησυχάκη τόσο του Γεωργίου του Α, Αρμοστή της Κρήτης όσο και του Βενιζέλου, όταν επρόκειτο να φύγει για τη Μέση Ανατολή.
Ελένη Βασιλάκη
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.