Οι "Μυθοκρουσμένοι" σε Βαθύπετρο, Καταλαγάρι και Κουνάβους-Πεζοπορία στο μύθο και τη φύση

Καθ όδον προν τη Μινωική Αγρέπαυλη στο Βαθύπετρο

Οι "Μυθοκρουσμένοι", η περιβαλλοντική ομάδα του Εσπερινού Γυμνασίου Ηρακλείου, δικαιολόγησε πλήρως το όνομα της την περασμένη Κυριακή ταξιδεύοντας εκεί όπου ο μύθος σμίγει με την πραγματικότητα και το παλιό με το καινούργιο, εκεί όπου η φυσική ομορφιά παίζει επί ίσοις όροις με την ιστορία.

Η νέα εξόρμηση τους, με επικεφαλής τον καθηγητή, ερευνητή και συγγραφέα, Στέλιο Μανωλιούδη ,συνοδεία των καθηγητών Ελένης Μπεζιρτζόγλου και Μανόλη Αφραθιανάκη, είχε κάστρα χωρίς δράκους, μινωικά κτίσματα, λαξευτά πατητήρια διαφόρων περιόδων και φυσικά πολύ και όμορφη φύση.

Το παλιότερο πιεστήριο σταφυλιών, μαζικής παραγωγής, στον κόσμο. Φώτο Μανόλης Αφραθιανάκης

Πρώτος σταθμός στην περιήγηση τους η Μινωική Αγρέπαυλη στο Βαθύπετρο. Εκεί εκπαιδευτικοί, μαθητές, αλλά και η παρέα τους, είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν από κοντά τους χώρους που ανέσκαψε ο Σπύρος Μαρινάτος φέροντας στο φως, μεταξύ άλλων, το αρχαιότερο, μέχρι σήμερα, σταφυλοπιεστήριο στον κόσμο, για μαζική παραγωγή μούστου.

  

 Σε ένα σημείο πέρασμα προς το νότο, με μοναδική θέα, η μινωική αγρέπαυλη εντυπωσίασε με το μέγεθος και τα ευρήματα της.

Βαθύπετρο, λαξευμένο σε βράχο πατητήρι. Φώτο Μανόλης Αφραθιανάκης

Η διαδρομή συνεχίστηκε μέσα από τον καταπράσινο και, δυστυχώς, σχεδόν πλήρως εγκαταλελειμμένο σήμερα οικισμό του Βαθύπετρου, με τα περίφημα νερά του. Ένα μικρό μονοπάτι οδήγησε την ομάδα αρχικά σε ένα λαξευμένο, σε ένα τεράστιο βράχο δίπλα σε άγριες δάφνες, πατητήρι, παρότι πλήρως η χρήση του ακόμα δεν έχει διευκρινιστεί.

Αμέσως μετά η πορεία συνεχίστηκε, μέσω αγροτικού μονοπατιού, και στη συνέχεια ενός τούρκικου καλτεριμιού προς οχυρό ύψωμα όπου εκτός από ένα μεταγενέστερο ξωκλήσι διακρίνονται κατάλοιπα κτισμάτων προηγούμενων περιόδων.

Στα πατητήρια του Καταλαγαρίου.Φώτο Μανόλης Αφραθιανάκης

Επόμενος σταθμός η Παλιόχωρα στο Καταλαγάρι. Εκεί σήμερα σώζεται το μεγαλύτερο ενιαίο συγκρότημα πατητηριών, με χρήση από την ενετοκρατία, με πέντε πατητήρια και τουλάχιστον 10 δοχεία. Ο χώρος ήταν λατομείο πριν λαξευτούν στους βράχους του τα πατητήρια.

Φώτο Μανόλης Αφραθιανάκης

Απέναντι και σε μικρή απόσταση ο Κάστελος Καταλαγαρίου ή φρούριο της Παλιόχωρας ή Castello del Corner ή καστέλο των Κορνάρων. Τα επιβλητικά ερείπια του δεσπόζουν στο λόφο, απ όπου η θέα είναι ανεμπόδιστη προς όλες τις κατευθύνσεις.

Χτισμένο από το Νικηφόρο Φωκά, φέρεται επί Ενετοκρατίας να ήταν έδρα φέουδου ενώ ανήκε στην οικογένεια των Κορνάρων κι από εκεί γινόταν ο έλεγχος των περιουσιών του. Μάλιστα συνδέεται με τα γειτονικά πατητήρια, μια και η περιοχή τότε, διέθετε πολλά αμπέλια.

 Κάτω από το κάστρο ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Σπαράγματα μόνο των τοιχογραφιών της διακρίνονται σε κακή κατάσταση στο μικρό πετρόχτιστο ναό.

Η εκδρομή όμως δεν τελείωσε εδώ καθώς τελευταίος σταθμός της ήταν οι Κουνάβοι και η περιοχή του Αγίου Νικολάου, όπου σώζονται απομεινάρια θολοσκέπαστων πατητηριών, σε μεσοτοιχία με το ναό του Αγίου Νικολάου, που κατά την ανακαίνιση του, το 1906, μετονομάστηκε σε Άγιο Κωνσταντίνο. 

Στα θολοσκέπαστα πατητήρια των Κουνάβων. Φώτο Μανόλης Αφραθιανάκης

Ο ναός είναι μεταγενέστερο κτίσμα και όπως φαίνεται λίθοι από την εγκατάσταση των πατητηριών έχουν χρησιμοποιηθεί σε αυτόν. Αν και θεωρείται πως στο σημείο υπήρχε μόνο ένα πατητήρι η παρουσία 4 δοχείων συγκέντρωσης μούστου, όπως εξήγησε ο κ Μανωλιούδης, μάλλον παραπέμπει σε δύο πατητήρια.