Διήρκεσε 21 ολόκληρα χρόνια και κατέληξε το 1669 σε κατάληψη της πόλης. Ήταν 27 Σεπτεμβρίου όταν άρχισε να γράφεται μια νέα οδυνηρή σελίδα στην ιστορία αυτής της πόλης.
Το 1571, αφότου οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κύπρο έβλεπαν μόνο την Κρήτη και τα νησιά του Ιονίου να παραμένουν χριστιανικά εδάφη, με τους Ενετούς να κάνουν ότι μπορούν για να τα κρατήσουν στα χέρια τους.
Η Κρήτη ωστόσο ήταν πολύτιμη για τους Τούρκους και για την ευόδωση των σχεδίων τους να κυριαρχήσουν στη Μεσόγειο κι έτσι η κατάληψη της έγινε μονόδρομος.
Την αφορμή για την εκστρατεία κατάληψης του νησιού έδωσε η επίθεση, το 1644, των Ιωαννιτών Ιπποτών της Μάλτας σε τουρκικό πλοίο που μετέφερε προσκυνητές στη Μέκκα, με πολύτιμα δώρα, κοντά στην Κρήτη.
Οι Τούρκοι βρήκαν την ευκαιρία και ενέπλεξαν και την Κρήτη στην ιστορία αυτή και έτσι το 1645 ξεκίνησαν την εκστρατεία τους για την κατάληψη της, με έναν στόλο που μετρούσε 100 πολεμικά πλοία, 300 μεταγωγικά και 50.000 στρατιώτες, εκ των οποίων 7.000 σκληροτράχηλοι γενίτσαροι.
Σε πρώτη φάση η επίθεση τους εξελίχθηκε στα Χανιά και κράτησε μόλις 2 μήνες. Μέχρι και το 1648, είχαν καταφέρει να καταλάβουν όλη την Κρήτη, πλην της Σπιναλόγκας, της Σούδας, της Γραμβούσας και φυσικά της εξαιρετικά οχυρωμένης Κάντια.
Τα τείχη της Κάντια αποδείχθηκαν σωτήρια για την πόλη μέχρι και το 1666, οπότε κάθε επίθεση των Τούρκων κατέληγε σε ήττα ενώ την ίδια ώρα προσέτρεχαν σε βοήθεια των πολιορκημένων χριστιανικές δυνάμεις από κράτη της Ευρώπης.
 |
| Χάρτης με την πολιορκία της πόλης |
Οι Τούρκοι σε αυτή την πολιορκία είχαν επιστρατεύσει ότι πιο σύγχρονο για την εποχή τους, σε όπλο και πολεμική τακτική, ενώ χαρακτηριστικό στοιχείο της πολιορκίας ήταν ο «υπόγειος πόλεμος», που γίνονταν σε υπονόμους. Και οι δύο πλευρές έσκαβαν λαγούμια κάτω από το έδαφος όπου τοποθετούσαν εκρηκτικά, σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν θύματα στον αντίπαλο τους. Κάποιες φορές σκάβοντας οι μεν και οι δε έφταναν να συναντηθούν κάτω από το έδαφος και τότε η μάχη γίνονταν υπόγεια.
Ο Σουλτάνος βλέποντας την αποτυχία στην προσπάθεια κατάληψης της Κάντια τοποθέτησε στη θέση του αρχιστρατήγου του τον βεζίρη Αχμέτ Φαζίλ Κιοπρουλή, ενώ στην αντίπαλη πλευρά τη διοίκηση της πόλης αναλαμβάνει ο Φραγκίσκος Μοροζίνι.
Οι πολιορκιμένοι μετά από τόσα χρόνια μαχών είχαν εξαντληθεί ωστόσο η έκβαση της πολιορκίας ίσως να ήταν διαφορετική αν δεν συνέβαιναν δύο πράγματα: Πρώτον αν δεν παρέδιδε ο Ενετός μηχανικός Ανδρέας Μπαρότση, στον Κιοπρουλή, τα σχέδια των τειχών και του φρουρίου της πόλης υποδεικνύοντας τα ευάλωτα σημεία του τείχους και δεύτερον δεν εγκατέλειπαν την Κάντια οι Γάλλοι που είχαν προστρέξει σε βοήθεια.
Τελικά ο Μοροζίνι, βλέποντας την εξαθλίωση των κατοίκων της πόλης και την αδυναμία όσων μέχρι τότε μάχονταν να συνεχίσουν το νικηφόρο αγώνα τους, αναγκάστηκε να ζητήσει συνθηκολόγηση με συμφωνία, στις 16 Σεπτεμβρίου, με περιθώριο 12 ημερών ώστε να φύγουν οι κάτοικοι της πόλης με ότι κινητή περιουσία μπορούσαν να μεταφέρουν.
 |
| Η ναυμαχία της 8ης Μαρτίου 1668 ανάμεσα στον οθωμανικό και βενετικό στόλο έξω από τον Χάνδακα. Ο στρατηγός Μοροζίνη πατά πάνω σε αιχμαλώτους o Οθωμανούς αξιωματούχους. |
Τα μοναδικά σημεία όπου οι Ενετοί θα είχαν πλέον παρουσία στην Κρήτη ήταν εκείνα των φρουρίων της Γραμβούσας, της Σούδας και της Σπιναλόγκας.
Σύμφωνα με τους Τούρκους στη διάρκεια της πολιορκίας σκοτώθηκαν 137.000 Οθωμανοί ενώ πάνω από 30.000 εκτιμάται πως ήταν οι Χριστιανοί που έχασαν τη ζωή τους .
Πλέον μια καινούργια σελίδα, με καταστροφές, θάνατο και βαριά φορολογία είχε ξεκινήσει για το νησί που έβλεπε τις στιγμές δόξας, σε πολιτισμικό και οικονομικό επίπεδο που του είχαν προσφέρει οι Ενετοί, να διαδέχονται τα σκοτεινά χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Την άλωση της Κάντια θρήνησε ο λαός και μέσα από στίχους. Το θάνατο και την καταστροφή της περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο το γνωστό ριζίτικο τραγούδι:
" Κάστρο, και πού ν’ οι πύργοι σου και τα καμπαναριά σου,
και που ‘ν’ οι αντρειωμένοι μου, τα ομορφα παλληκάρια;”
Μα μένα οι αντρειωμένοι μου, τα όμορφα παλληκάρια
η μαύρη γης τα χαίρεται στο μαυρισμένον Άδη.
Δεν έχω αμάχη τση Τουρκιάς μηδέ κακιά του Χάρου,
μόνο ‘χω αμάχη και κακιά του σκύλου του προδότη,
όπου μου τα κατάδουδε"
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.